Thursday, July 7, 2022

GARJA & PITI)

 Julley  to all Lahulian & Spitians ( GARJA & PITI) people around the world, this is an open forum for all to share  their views/news/various topics and imp. Messages which are considered for betterment of our motherland and general public/members, NO obscene, illicit, abusive photos & languages are permitted in this platform. Invite, Inform, Encourage your friends & relatives to join this forum. Please Refrain from posting the politically Motivated Posts, let it be Purely Non-Political Forum

Tuesday, June 23, 2020

The Unsung heroes

The Unsung heroes ✊๐Ÿผ

The Men Who Saved Ladakh

By Lt.Gen NS Brar

The land is so barren and the passes so high that only the best of friends or fiercest enemies would want to visit us. – A Ladhaki saying
Ladakh, the crown on India’s map, was the transit route of trading caravans to and from Central Asia with Leh as the communication and barter hub. The three valleys formed by the Indus, Zanskar and Shyok rivers provided the natural routes amidst mountains towering upto 18000 feet. Branching off from the Silk Route, caravans from Chinese Turkistan crossed over the Karakoram Pass moving along the Shyok River and onto Leh and thence along the Indus to Skardu and Gilgit West of Leh. Branching off Southwards from this route was Kargil and and across the Zojila to Srinagar. Towards the South East Leh was connected to Manali over the Rohtang Pass. The high altitude cold desert averages 11000 feet along the Indus which runs through Ladakh from East to West.
Following the Anglo Sikh War 1845-46 and the Treaty of Amritsar 1846, Jammu and Kashmir, including Ladakh and Baltistan was acquired by Maharaja Gulab Singh. British strategic interest in Baltistan bordering Afghanistan and Russia ensured constant interference in this region culminating in the entire region of Nagar, Hunza, Gilgit and Skardu being leased by the Maharaja to the British in 1935 for 60 years. With the impending lapse of British Paramountcy on 15 August 1947, the region was to technically and legally revert to Jammu and Kashmir State on that date. It was handed over by the British Political Agent to the Governor of Gilgit appointed by the Maharaja of Jammu and Kashmir on 30 June 1947. In a grave error of judgment, the British officers including the commander of the Gilgit Scouts, were retained by the Maharaja. A coup was staged by these officers on 31 October 1947 and the Governor imprisoned. Major Brown hoisted the Pakistani flag on 03 November 1947 and handed over the administration to Pakistan.

By Dec 1947 the small garrison at Skardu was besieged and in concert with the tribal invasion of other parts of the state, Pakistan aided tribals had advanced up the Shyok and Indus Valleys, the objective being Leh and ultimately entire Ladakh. The garrison at Skardu under Lieutenant Colonel Sher Jang Thapa of the State Forces held out for six months which proved crucial in delaying the enemy advance towards Leh.
Leh at that time was garrisoned by a platoon of 33 men of the State Forces.

With no other means available to reinforce the garrison, Major Prithi Chand and Captain Khusal Chand with a company of 2 Dogra and two platoons of the State Forces set out from Srinagar on 16 Feb 1948, across the Zojila on foot crossing it in winters perhaps for the first time. They were accompanied by the British trained Sonam Norbu, the first engineer from Ladakh. He carried Rs 13,000/- for constructing an airstrip at Leh. The party reached Leh on 08 March 1948. The alternate route for reinforcements was from Manali over the Rohtang Pass which was too long and only negotiable on foot. It too was impassable in the winters.

Major Prithi Chand commenced raising 7 J&K Militia amongst whom was a young man named Chewang Rinchen – later Colonel Chewang Rinchen, Maha Vir Chakra and Bar, Sena Medal.
Construction of the airstrip between the Indus river bed and the town commenced on 12 Mar 1948 and a 2300 yards long makeshift airstrip was ready by 6 April 1948 through sheer physical labour. It was an outstanding achievement by any standard. Norbu had spent Rs 10891/- and deposited the balance amount of Rs 2109 -in the treasury. On 6 April 1948 he sent a wireless message requesting dispatch of aircraft and reinforcements immediately.

By 22 May 1948, Zojila, Kargil and Khaltsi and Tharu – along the Indus – on the outskirts of Leh, had been captured by the raiders. The land route from Srinagar was no more available. The enemy was at the gates of Leh. With no other means of reinforcing available, Leh could only be saved by an air link.
In the pleasant surroundings of cherry trees at Baramula, Major General Thimayya invited Air Commodore Mehar Singh, commanding the Air Force in J&K, in the third week of May to a strawberry cream party – a weakness of Mehar Singh. While Thimayya urged Mehar Singh to help relieve Leh, Mehar Singh explained that the Dakota transport aircraft were not designed to operate at such altitudes. They were not pressurized, had no oxygen for the crew and limited power to fly over the 18000 foot high mountains. The weather enroute was unknown and unpredictable. The Air Force then had only one squadron of Dakota transport aircraft and was very heavily committed in ongoing operations in Kashmir and Punch. Thimayya then offered to go along with the first aircraft and share the risks with the Air Force. Mehar Singh not only relented but also decided to personally pilot the first aircraft to Leh. It was a mutual agreement between the two with no clearance from higher headquarters.

The airstrip at Leh was at approximately 11000 feet. No one had landed piston engine transport aircraft at such altitudes at that time. The airfield was aligned in a bowl with only one direction for approach and landing. The hills on the other side precluded any scope for ‘going around’ in case the approach was not right – in short it had to be right the first time. With no pressurization, no oxygen equipment, no maps, no navigation aids and no prior familiarization with the landing strip, Mehar Singh took off in a Dakota on 24 May 1948 with Flight Lieutenant SD Singh as his co pilot and with General Thimayya on board. Flying above 18000 feet and after negotiating the Zojila, Namikla and Fotula they landed at Leh. Aviation history had been created.
The weather did not permit flying for the next six days. An attempt on 31 May was frustrated by bad weather. Then on 01 June Air Commodore Mehar Singh led a flight of six Dakotas with a company of 2/4 Gurkha Rifles along with essential supplies and ammunition. After dropping the stores near the airfield Air Commodore Mehar Singh landed the first aircraft. The others followed. Leh had been reinforced. Immediately on landing the company of Gurkhas pushed westwards to hold the raiders. The local population had not seen a motor vehicle leave alone an aircraft and hurriedly brought fodder for the ‘flying horses’! A tenuous air bridge in the prevailing monsoon conditions was thereafter established.

As Zojila, Dras and Kargil were in enemy hands, the only land route available was from Manali over the Rohtang Pass.  A distance of over 475 km. A company of 2/8 Gurkha Rifles under Major Hari Chand was moved from Ferozepur to Manali on 28 May 1948. The company consisting of 151 men and carrying 600 rifles with ammunition and supplies set out on foot with all available porters and ponies. After traversing the over 17000 foot high Baralacha, Lachulung and Tanglang passes, the column Leh on 05 July 1948.
One company of 2/8 Gurkha Rifles under the commanding officer, Lt Col HS Parab, was moved from Ferozepur to Srinagar on 17 August. The Commanding Officer and the company were airlifted to Leh on 23 August. The remainder battalion moved on foot across the Rohtang pass reaching Leh on 18 September. Before being airlifted Colonel Parab had been appointed the Military Governor of Ladhak by a charter signed by Bakshi Gulam Mohammad. His orders from General Thimayya were ‘You will defend Leh at all cost’. On arrival he assumed command of all troops in Ladhak and set about pushing the raiders back.
Further reinforcements and supplies were thereafter air landed and carried across Rohtang on foot. Leh was saved and the enemy eventually pushed back. Zojila was captured on 01 Nov 1948 and Kargil on 23 Nov 1948. Colonel Parab’s troops advancing from Leh linked up with those advancing from Zojila on 24 November 1948. Further advance westward along the the Indus was stalled by the winters setting in. The cease fire followed on 01 January 1949.

#Ladhak had been saved by these intrepid men.

Sonam Norbu later joined the J&K PWD and as Chief Engineer with the Border Roads Organization was instrumental in the construction of the Srinagar – Leh road. Air Commodore Mehar Singh was awarded the Maha Vir Chakra. He resigned from the Air Force in Aug 1948 and was killed in an air crash on 11 March 1952. General Thimayya went on to on to become the Chief of the Army Staff. Lt Col Sher Jang Thapa was awarded the Maha Vir Chakra for the defence of Skardu. Major Hari Chand and Captain Khusal Chand were awarded the Maha Vir Chakra for their gallant actions in keeping the raiders at bay till Leh was finally relieved and secured.  Chewang Rinchen was also awarded the Maha Vir Chakra. He led his troops in the capture of Turtuk in 1971 and was awarded a Bar to the Maha Vir Chakra. The other soldiers faded away.

In a small plot on the outskirts of Leh is an enclosed compound with a dozen odd graves. Those passing by barely notice the compound. There lie some of those killed during the operations. Unsung, they too had helped save Ladhak.

Tuesday, January 21, 2020

เคถเคฐเคฆเค•ाเคฒीเคจ เค›ोเคฆเคชा เคธौเคœเคจ्เคฏ เคชเคฆ्เคฎा เคŸिंเคฒे

เคถเคฐเคฆเค•ाเคฒीเคจ เค›ोเคฆเคชा

 เคตिเคถ्เคต เคญเคฐ เคฎें เคญिเคจ्เคจ-เคญिเคจ्เคจ เคฆेเคถों, เคช्เคฐांเคคों เค”เคฐ เคญाเค—ों เคฎें เค…เคจेเค• เคค्เคฏौเคนाเคฐ เคฎเคจाเค เคœाเคคे เคนैं। เคจเคˆ เค‰เคฎंเค—ो, เค‰เคค्เคธाเคนो เค•े เคธाเคฅ เค‡เคจ เคชเคฐ्เคตों เค•ा เค‡ंเคคเคœाเคฐ เค•เคฐเคคे เคนैं। เคฏे เคฎेเคฒे เคเคตं เคค्เคฏौเคนाเคฐ เคเคธी เคเคคिเคนाเคธिเค• เคเคตं เคธाเคฎाเคœिเค• เค˜เคŸเคจाเคं เคนोเคคी เคนै, เคœเคนां เคฒोเค— เค…เคชเคจी เค–ुเคถिเคฏों เค•ो เคชเคฐเคธ्เคชเคฐ เคตांเคŸเคคे เคนैं। เคฏे เคคीเคœ-เคค्เคฏौเคนाเคฐ เคช्เคฐाเคฏः เคซुเคฐ्เคธเคค เค•े เค•्เคทเคฃों เคฎें เคฎเคจाเค เคœाเคคे เคนैं। เคธाเคฎाเคœिเค• เคœीเคตเคจ เคฎें เคญी เค‡เคจเค•ा เคตिเคถेเคท เคฎเคนเคค्เคต เคฐเคนเคคा เคนै। เค‡เคจ เคค्เคฏोเคนाเคฐों เค•े เค†เคฏोเคœเคจ เค•े เคชीเค›े เคงाเคฐ्เคฎिเค• เค†เคธ्เคฅा เคนो เคฏा เคธเคฎाเคœिเค•, เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค• เคชเคนเคฒू। เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें (เคฒोเค•) เคœเคจ เคญाเคตเคจा เคนी เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค• เคเคตं เคธाเคฎाเคœिเค• เคฎूเคฒ्เคฏों เค•ो เคธเคฎृเคฆ्เคง เค•เคฐเคจे เคคเคฅा เคœीเคตเคจ เค•ो เค—เคคिเคถीเคฒ เคฌเคจाเค เคฐเค–เคจे เคฎें เคธเคนाเคฏเค• เคนोเคคी เคนै। เคฏเคฆ्เคฏเคชि เค‡เคจ เค‰เคค्เคธเคตों เค•े เคชीเค›े เค•ुเค› เคจा เค•ुเค› เคเคคिเคนाเคธिเค• เค•ाเคฐเคฃ เคคो เคนोเคคे เคนी เคนैं। เค‡เคจเค•ी เคธाเคฐ्เคฅเค•เคคा เคคเคญी เคธिเคฆ्เคง เคนोเคคी เคนै เคœเคฌ เคนเคฎ เค‡เคจ เคฎेเคฒों เค•ो เคฏเคฅाเคตเคค- เคชूเคฐ्เคตเคตเคค เคนเคฐ्เคทोเคฒ्เคฒाเคธ เค•े เคธाเคฅ เคฎเคจाเคคे เคนैं। เคฏे เคฎेเคฒे เคเคตं เคค्เคฏौเคนाเคฐ เคนเคฎाเคฐे เคธเคฎाเคœ เค•ी เคช्เคฐाเคšीเคจ เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค•, เคธाเคฎाเคœिเค• เคเคตं เคงाเคฐ्เคฎिเค• เคตिเคถिเคท्เคŸเคคा เค”เคฐ เคตिเคตिเคงเคคा เค•ो เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคค เค•เคฐเคคे เคนैं। เค†เคœ เคธंเคญเคตเคค เค‡เคจเค•ा เคฎเคนเคค्เคต เคจ्เคฏूเคจाเคงिเค• เค˜เคŸ เค—เคฏा เคนो เคชเคฐंเคคु เคช्เคฐाเคšीเคจ เคธเคฎเคฏ เคฎें เคฏे เคฎेเคฒे เคนเคฎाเคฐी เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค• เคชเคนเคšाเคจ, เคงाเคฐ्เคฎिเค• เค†เคธ्เคฅा เค”เคฐ เคœीเคตเคจเคถैเคฒी เค•ा เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคธाเคงเคจ เคฅे। เค‡เคจ เคค्เคฏोเคนाเคฐों เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคนी เค…เคฎुเค• เคธเคฎाเคœ เค•ी เคถिเค•्เคทा, เคงाเคฐ्เคฎिเค• เคชเคฐंเคชเคฐा, เคœीเคตเคจเคถैเคฒी, เคธเคฎृเคฆ्เคง เคธंเคธ्เค•ृเคคि เค†เคฆि เค•ा เคฆिเค—्เคฆเคฐ्เคถเคจ เคเคตं เค†เค•เคฒเคจ เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै।

เคฒाเคนुเคฒ เค˜ाเคŸी เคฎें เคญाเค—ा เค‰เคชเคค्เคฏเค•ा เคฎें เคธ्เคฅिเคค เค–ंเค™เคธเคฐ เค—्เคฐाเคฎ เคœो เคชुเคฐाเคจे เคธเคฎเคฏ เคฎें เคฐเคœเคตाเคก़ों เค•ी เคฐाเคœเคงाเคจी เคฐเคนी เคฅी। เค‰เคธी เคฐाเคœเค˜เคฐाเคจे เคฎें "เค›ोเคฆเคชा" เคจाเคฎ เคธे เค…เคญिเคนिเคค เคฎुเค–ौเคŸा เคจृเคค्เคฏोเคค्เคธเคต เค•ो เคช्เคฐเคคिเคตเคฐ्เคท เคฆो เคฌाเคฐ เคฎเคจाเคฏा เคœाเคคा เคนै। เค—्เคฐीเคท्เคฎเค•ाเคฒीเคจ เคเคตं เคถเคฐเคฆเค•ाเคฒीเคจ เค›ोเคฆเคชा เค•ो เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคฒोเค— เคฌเคก़े เคนเคฐ्เคทोเคฒ्เคฒाเคธ เค•े เคธाเคฅ เคฎเคจाเคคे เคฐเคนे เคนैं।

 เค–ंเค™เคธเคฐ เคฐाเคœเค˜เคฐाเคจे เคฎें "เค—्เคฐीเคท्เคฎเค•ाเคฒीเคจ เค›ोเคฆเคชा" เคญोเคŸเคชंเคšांเค— เค…เคจुเคธाเคฐ เคธाเคคเคตें เคฎाเคธ เค•ी เคชूเคฐ्เคฃिเคฎा เคคเคฅा "เคถเคฐเคฆเค•ाเคฒीเคจ เค›ोเคฆเคชा" เคฆूเคธเคฐे เคฎाเคธ เค•ी เคชूเคฐ्เคฃिเคฎा เค•ो เคฎเคจाเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคถเคฐเคฆ เค‹เคคु เค•े เค›ोเคฆเคชा เคฎुเค–ौเคŸा เคจृเคค्เคฏोเคค्เคธเคต เค•ी เคชूเคฐ्เคต เคธंเคง्เคฏा เค…เคฐ्เคฅाเคค เคšเคคुเคฐ्เคฆเคถी เค•ो เค–ंเค™เคธเคฐ เค–เคฐ (เคฐाเคœเคฎเคนเคฒ) เคธे เค•เคคिเคชเคฏ เคฒोเค— เคœिเคธเคฎें เคฒเคนเคฌ्เคฆเค—เคชा (เคฆेเคต เคชूเคœเค•) เคฆเคฎเคจเคชा (เคจเค—ाเคก़ा เคตाเคฆเค•) เค”เคฐ เค•ुเค› เค—ीเคคเค•ाเคฐों เค•ी เคŸीเคฎ เคธाเคฐंเค™ เค—ांเคต เคฎें เคตोเคจเคชो (เคœ्เคฏोเคคिเคทเคถाเคธ्เคค्เคฐी) เค•े เค†เคฎंเคค्เคฐเคฃ เคนेเคคु เคคเคฅा เคธाเคฐंเค™ เค—ांเคต เคฎें เค†เคฎ เคœเคจเคคा เค•ो เคช्เคฐเคตेเคถ เคฆिเคฒाเคจे เคนेเคคु เคœाเคคी เคนै। เคœिเคธे "เค›ू" เค•े เคจाเคฎ เคธे เคœाเคจा เคœाเคคा เคนै। เคเคธी เคฎाเคจ्เคฏเคคा เคนै เค•ि เคฒोเคธเคฐ (เคจเคตเคตเคฐ्เคท) เค•े เคชเคถ्เคšाเคค เคธाเคฑเค™ เค—ांเคต (เคฆेเคตเคฅाเคจ) เคคเคฅा เคธाเคฐंเค™ เคธे เค–ंเค™เคธเคฐ เคคเค• เค•ी เคŠเคชเคฐी เคชเค—เคกंเคกी เค•ो เคฆेเคต เคธ्เคฅเคฒ เคฎाเคจเคคे เคนुเค เคœเคจ เค†เคตाเค—เคฎเคจ เคฌंเคฆ เค•เคฐ เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคนै। "เค›ू" เคนेเคคु เคœाเคจे เคตाเคฒी เคŸोเคฒी เค…เคชเคจे เคธाเคฅ เคธाเคฐंเค™ เคฏोเค—เคฎा เค•े เค˜เคฐ เคช्เคฐเคคिเคท्เค ाเคชिเคค  เคงเคฐ्เคฎเคชाเคฒ เค•े เคชूเคœाเคฐ्เคฅ เคฆीเคชเค• เคช्เคฐเคœ्เคตเคฒเคจ เค•े เคจिเคฎिเคค्เคค เค˜ी เค”เคฐ เค•เคชเคก़े เค•ा เคŸुเค•เคก़ा (เคฐेเค–ा) เคฒे เคœाเคคे เคนैं।

เค‡เคธ เคฆिเคจ เคธाเคฐंเค™ เคชเค—เคชा เค•े เค†ंเค—เคจ เคฎें เคธเคญी เค—ांเคต เคตाเคฒे เคเค•เคค्เคฐिเคค เคนोเคคे เคนैं। "เค›ू" เค•ी เคŸीเคฎ เค•ा เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เค…ंเคฆाเคœ เคฎें เคซूเคฒ เคญेंเคŸ เค•เคฐ เคธ्เคตाเค—เคค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคธเคฐ्เคตเคช्เคฐเคฅเคฎ เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคฒौเค•िเค• เคฆेเคตเคคाเค“ं เค•ी เคชूเคœा เค•ी เคœाเคคी เคนै। เคคเคฆเคจเคจ्เคคเคฐ  "เค›ू"  เคฎें เค†เค เคฒोเค—ों เค•े เคธाเคฅ เค—्เคฐाเคฎเคตाเคธी เคญी เคธเคฎ्เคฎिเคฒिเคค เคนोเค•เคฐ "เคคोเค™เคฐोเค— เค—ीเคค" (เค—ोเคฒाเค•ाเคฐ เคชंเค•्เคคिเคฌเคฆ्เคฌ เค†เคชเคธ เคฎें เคนाเคฅ เคชเค•เคก़เค•เคฐ เค—ीเคค เค—ाเคคे เคนुเค เคจृเคค्เคฏ) เคชเคฐ เคจृเคค्เคฏ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคฐाเคค เค•े เคธเคฎเคฏ เคธाเคฐंเค™ เคชเค—เคชा เค”เคฐ เคฌเคฐเคœिเค—เคชा เค•े เค˜เคฐ เคธเคญाเค—เคค เคฎेเคนเคฎाเคจों เค•ा เค…เคคिเคฅि เคธเคค्เค•ाเคฐ เคนोเคคा เคนै। เคธเคญी เค—्เคฐाเคฎเคตाเคธी เคญी เค‡เคธ เคŸीเคฎ เค•े เคธाเคฅ เคฐाเคค्เคฐि เค†เคฏोเคœเคจ เคฎें เคธเคฎ्เคฎिเคฒिเคค เคนोเคคे เคนैं। เคนเคฐ เคเค• เค˜เคฐ เคธे เค•เคฒ्เค›ोเคฐ (เคถเค—ुเคจ เคนेเคคु เค…เคฐเค•) เคฒाเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคฒोเคธเคฐ เค•े เคฆौเคฐाเคจ เค—ाเค เคœाเคจे เคตाเคฒे "เคฒ्เคนเคฐเคœ्เคžเคธ" เค—ीเคคों เค•ो เคญी เคธเคญी เคฎिเคฒเค•เคฐ เค—ाเคคे เคนैं। เค›เค™, เค…เคฐเค• เค†เคฆि เคชेเคฏ เคชเคฆाเคฐ्เคฅों เค•ा เค†เคจंเคฆ เคฒेเคคे เคนैं। เคธ्เคตाเคฆिเคท्เคŸ เคญोเคœเคจ เคญी เคชเคฐोเคธा เคœाเคคा เคนै। เคฆूเคธเคฐे เคฆिเคจ เคธुเคฌเคน 'เคตोเคจเคชो'  เค•े เค†เค—เคฎเคจ เคธे เคชूเคฐ्เคต "เค›ू" เค•ी เคŸीเคฎ เคชुเคจः เค–เคฐ เค•ी เค“เคฐ เคตाเคชिเคธ เคฒौเคŸ เคœाเคคी เคนै।

 เคชूเคฐ्เคฃिเคฎा เค•े เคช्เคฐाเคคः "เคตोเคจเคชो" เคธाเคฐंเค™ เคธे เค•ुเค› เคฒोเค—ों เค•े เคธाเคฅ เค–ंเค™เคธเคฐ เค–เคฐ เค•ी เค“เคฐ เคช्เคฐเคธ्เคฅाเคจ เค•เคฐเคคे เคนैं। เค–ंเค™เคธเคฐ เค–เคฐ เค•ी เค›เคค เคชเคฐ เคฆो เคขोเคฒ เคตाเคฆเค• เค‰เคจเค•े เค†เค—เคฎเคจ เคชเคฐ เคธ्เคตाเค—เคค เคฐाเค— (เคฒเคฎเคฐเค—) เคฌเคœाเคคे เคนैं। เคตोเคจเคชो เคญी เค…เคชเคจे เค˜เคฐ เคธे เคชूเคœเคจाเคฐ्เคฅ เค˜ी, เคคेเคฒ เค”เคฐ เค•เคชเคก़े เค•ा เคŸुเค•เคก़ा (เคฐेเค–ा) เคฒेเค•เคฐ เคœाเคคे เคนैं। เคตोเคจเคชो เค•े เค†เค—เคฎเคจ เค•े เคชเคถ्เคšाเคค เคฐाเคœเคญเคตเคจ เค•े เค—ृเคนเคคเคฒ เคฎें เคฌुเคฆ्เคฌเคถाเคธเคจ เค•ी เค…เคญिเคตृเคฆ्เคงि เคเคตं เคฐाเคœเคญเคตเคจ เค•ी เคชเคฐिเคฐเค•्เคทा เคนेเคคु เคช्เคฐเคคिเคท्เค ाเคชिเคค เคงเคฐ्เคฎเคชाเคฒिเค•ा เค‡เคท्เคŸ เคฆेเคตी เคฆीเคฐ्เค˜ाเคฏुเคท्เคฎเคคी เค•ी เคช्เคฐเคคिเคฎा เค•े เค…ंเคงेเคฐे เค•เค•्เคท เค•े เคฆ्เคตाเคฐ เค•ो เค–ोเคฒा เคœाเคคा เคนै। เคธाเคฅ เคนी เค‰เคค्เคคเคฐ เคฆिเคถा เคฎें เค–ुเคฒเคจे เคตाเคฒी เค–िเคก़เค•ी เค•ो เคญी เค–ोเคฒा เคœाเคคा เคนै। เคตोเคจเคชो, เค•ोเคฎเคžेเคฐ (เคชुเคœाเคฐी) เค†เคฆि เค•ुเค› เคฒाเคฎाเค—เคฃ เค‡เคท्เคŸ เคฆेเคตी เค•ी เคชूเคœा- เค…เคฐ्เคšเคจा เคฌौเคฆ्เคฌ เคคांเคค्เคฐिเค•-เค…เคจुเคท्เค ाเคจ เคตिเคงि เคธे เค•เคฐเคคे เคนैं। เคธเคญी เคฎुเค–ोเคŸों เค•ो เคฌंเคฆ เค•เคฎเคฐे เคฎें เคฎौเคœूเคฆ เคฒเค•เคก़ी เค•े เคธเคจ्เคฆूเค•ों เคธे เคจिเค•ाเคฒा เคœाเคคा เคนै। เคธเคญी เค•ो เค•เคชเคก़ों เคธे เคธाเคซ เค•เคฐ เคฎเค•्เค–เคจ เคฎเคฒ เค•เคฐ เคธเคœाเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคธเคญी เคจเคฐ्เคคเค•ों เค•ो เคตिเคถेเคท เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคชเคฐिเคงाเคจों เค•ो เคชเคนเคจाเค•เคฐ เคคैเคฏाเคฐ เค•เคฐเคตाเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคชूเคœा-เคชाเค  เค•े เคชเคถ्เคšाเคค "เคตोเคจเคชो" เคจृเคค्เคฏोเคค्เคธเคต เค•े เคถुเคญाเคฐंเคญ เค•ा เค†เคฆेเคถ เคฆेเคคा เคนै। "เค—्เคฐीเคท्เคฎเค•ाเคฒीเคจ เค›ोเคฆเคชा" เค•े เคธंเคฌंเคง เคฎें เค•ुเค› เคตเคฐ्เคท เคชूเคฐ्เคต 'เค•ुเคจ्เคœोเคฎ" เคจाเคฎเค• เคชเคค्เคฐिเค•ा เคฎें เค›เคช เคšुเค•ा เคนै। เค‰เคธเคฎें เค—्เคฐीเคท्เคฎ เค”เคฐ เคถเคฐเคฆ เค‹เคคु เคฆोเคจों เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคเค• เคธเคฎाเคจ เคจृเคค्เคฏों เค•े  เคฎंเคšเคจ เค•े เคธंเคฌंเคง เคฎें เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคธे เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เค…เคคः เคฏเคนां เคซु เค›ोเคฆเคชा เคจृเคค्เคฏ เค”เคฐ เค•ोเค•ो เค›ोเคฎो เคจृเคค्เคฏ เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค…เคงिเค• เคฒिเค–ा เคœाเคเค—ा
1  เคซु เค›ोเคฆเคชा เคจृเคค्เคฏ
เคœैเคธा เค•ि เคŠเคชเคฐ เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•िเคฏा เคœा เคšुเค•ा เคนै เค•ि เคซु  เค›ोเคฆเคชा เคจृเคค्เคฏ เค•ा เคฎंเคšเคจ เคฆोเคจों เค‹เคคुเค“ं เคฎें เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เค‡เคธ เคจृเคค्เคฏ เค•े เคฆोเคจों เค‹เคคुเค“ं เคฎें เค…เคญिเคจीเคค เคถैเคฒी เคฎें เคฒेเคถเคฎाเคค्เคฐ เคญी เค…ंเคคเคฐ เคจเคนीं เคนै। เคเคธी เคฎाเคจ्เคฏเคคा เคนै เค•ि เคธृเคท्เคŸि เค•े เคช्เคฐाเคฐंเคญ เคฎें เคตिเคถेเคทเคคः เคนिเคฎाเคฒเคฏ เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคœเคฌ เคฎाเคจเคต เค•ा เค‰เคฆ्เคญเคต เคนुเค† เคฅा เคคो เคฌोเคงिเคธเคค्เคต เคชिเคคा เค•เคชि เค”เคฐ เคฎां เคฐाเค•्เคทเคธเคจी เค•े เคธंเคธเคฐ्เค— เคธे เคธंเคคाเคจों เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि เคนुเคˆ। เค‡เคธी เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เค‡เคธ เคจृเคค्เคฏ เค•ो เค…เคญिเคจीเคค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

2. เคžिเคฒเคฆाเคชा เคจृเคค्เคฏ

เค—्เคฐीเคท्เคฎ เค‹เคคु เคฎें เคนिเคฎ เคธिंเคน เค”เคฐ เคตाเคจเคฐ เคจृเคค्เคฏ เคนोเคคा เคนै เคชเคฐंเคคु เคถเคฐเคฆ เค‹เคคु เคฎें เค‡เคธเค•े เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคžिเคฒเคฆाเคชा เคฎुเค–ौเคŸा เคจृเคค्เคฏ เคนोเคคा เคนै। เค‡เคธ เคธเคฎเคฏ เคฒाเคนुเคฒ เคฌเคฐ्เคซ เคธे เค†เคš्เค›ाเคฆिเคค เคนोเคคा เคนै। เค‡เคธ เคจृเคค्เคฏ เคฎें เคธाเคค เคฎुเค–ौเคŸाเคงाเคฐी เคจเคฐ्เคคเค• เคนोเคคे เคนैं - เคชเคนเคฒा เคฌुเคœुเคฐ्เค— เคฎुเค–ौเคŸाเคงाเคฐी, เคฆो เคฐाเคธ्เคคा เคฒเค—ाเคจे เคตाเคฒे (เคฒเคฎเคถเค—เคชा), เคเค• เคคीเคฐ เคซेเค•เคจे เคตाเคฒा (เคžिเคฒเคฆाเคชा)  เคฆो เค…เคจ्เคฏ เคงเคจुเคฐ्เคงाเคฐी (เคฌोเคธ-เคฌोเคธ เค›े เค›ुเค™) เค”เคฐ เค…ंเคค เคฎें เคเค• เคจाเคฐी เคฎुเค–ौเคŸाเคงाเคฐी (เค•เคฐเคฎोเค•เคฐ)।

 เคถ्เคฐी เคฒाเคฒเคšंเคฆ เคช्เคฐाเคฐ्เคฅी เคฆ्เคตाเคฐा เคช्เคฐเคฃीเคค 'เค•ुเคฒूเคค เคฆेเคถ เค•ी เค•เคนाเคจी' เค”เคฐ เคถ्เคฐी เคชเคฆเคฎเคšंเคฆ्เคฐ เค•เคถ्เคฏเคช เคจे "เค•ूเคฒुเคˆ เคฒोเค• เคธाเคนिเคค्เคฏ" เคฎें เคฎเคนाเคญाเคฐเคค เคธे เคœुเคก़ी เคชौเคฐाเคฃिเค• เคœเคจเคถ्เคฐुเคคि เคเคตं เค•िंเคฌเคฆเคจ्เคคी เค•ा เคœिเค•्เคฐ เค•िเคฏा เคนै। เค‰เคธ เค•िंเคฌเคฆंเคคी เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคฎเคนाเคญाเคฐเคค เค•े เคฎเคนाเคช्เคฐเคธ्เคฅाเคจिเค• เคชเคฐ्เคต เคฎें เคฏुเคงिเคท्เค िเคฐ เคจे เคถ्เคฐीเค•ृเคท्เคฃ เค”เคฐ เคฏเคฆुเคตंเคถिเคฏों เค•े เคธंเคนाเคฐ เค•ा เคธเคฎाเคšाเคฐ เคธुเคจा เคคเคฌ เคฎเคนाเคช्เคฐเคธ्เคฅाเคจ เค•ा เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคฒिเคฏा। เคชांเคกเคต เคœเคฌ เคฎเคนाเคช्เคฐเคธ्เคฅाเคจ เค•े เคฒिเค "เคนिเคฎ เคญเคจ्เคค เคฎเคนाเค—िเคฐीเคฎ" เค•ी เค“เคฐ เคจिเค•เคฒे เคคो เคฎाเคฐ्เค— เคฎें เค•ुเคฒूเคค เคฆेเคถ เคฎें เคชเคนुंเคšे। เคตเคนां เคญीเคฎ เคจे เค…เคชเคจे เคตเคจเคตाเคธ เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคนिเคกिंเคฌा เค•े เคธाเคฅ เคถाเคฆी เค•เคฐ เคฒी เคฅी। เคฐाเค•्เคทเคธ เคช्เคฐเคตृเคค्เคคि เคตाเคฒे เคนिเคกिंเคฌा เค•ा เคญाเคˆ เคฒोเค—ों เคชเคฐ เค…เคค्เคฏाเคšाเคฐ เค•เคฐเคคा เคฅा। เคญीเคฎ เคจे เค‰เคธเค•ा เคตเคง เค•เคฐ เคฆिเคฏा। เคคเคฃ्เคกी เค•ी เคชुเคค्เคฐी เคธुเคฆंเค—ी เคธे เคตिเคฆुเคฐ เค•ा เคตिเคตाเคน เค•เคฐ เคฆिเคฏा। เคœเคฌเค•ि เคฎเคนाเคญाเคฐเคค เคฎें เคตिเคฆुเคฐ เค…เคตिเคตाเคนिเคค เคฐเคนे। เค‰เคธเค•े เคฆो เคชुเคค्เคฐ เคญोเคŸ เค”เคฐ เคฎเค•เฅœ เคชैเคฆा เคนुเค। เคญोเคŸ เคธे เคฒाเคนौเคฒ-เคธ्เคชीเคคि, เคฒเคฆ्เคฆाเค– เค†เคฆि เคฆेเคถ เคฌเคธा เคคो เคฆूเคธเคฐे เคฎเค•เฅœ เคธे เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เค•ुเคฒ्เคฒू เคฌเคธा।

 เค•िंเคฌเคฆंเคคी เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคœเคฌ เคชांเคกเคต เคนिเคฎเคตเคจ्เคค เคฆेเคถ เค•ी เค“เคฐ เค…เค—्เคฐเคธเคฐ เคฅे เคคो เคฐोเคนเคคांเค— เคฆเคฐ्เคฐे เค•ो เคชाเคฐ เค•เคฐ เคฒाเคนुเคฒ เคฎें เคช्เคฐเคตेเคถ เค•िเค। เคฏเคนां เค•े เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคตाเคธिเคฏों เคฆ्เคตाเคฐा เค‰เคจเค•ा เค†เคฆเคฐ เคธเคค्เค•ाเคฐ เค•िเคฏा เค—เคฏा। เค‡เคธ เคจृเคค्เคฏोเคค्เคธเคต เคฎें เคญी เคนिเคฎाเคฒเคฏ เคฎें เคตिเคšเคฐเคคे เคนुเค เค…เคฐ्เคœुเคจ เค†เคฆि เคงเคจुเคฐ्เคงเคฐों เคฆ्เคตाเคฐा เคฌाเคฃ เคšเคฒाเคจे เคคเคฅा เคฆ्เคฐौเคชเคฆी เค•े เคธाเคฅ  เคช्เคฐेเคฎाเคฒाเคช เค•เคฐเคจे เค•ी เคจृเคค्เคฏ เค•เคฒा เค•ो เคฌเค–ूเคฌी เคฆเคฐ्เคถाเคฏा เค—เคฏा เคนै।

เคœैเคธा เค•ि เคŠเคชเคฐ เค•เคนा เค—เคฏा เคนै เค•ि เคชเคนเคฒा เคฌुเคœुเคฐ्เค— เคจเคฐ्เคคเค• เคœो เคตिเคฆुเคฐ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคนाเคฅ เคฎें เคกंเคกा เคฒिเค, เค‰เคธเค•े เคฌाเคฆ เคชांเคš เคฎुเค–ौเคŸा เคจเคฐ्เคคเค• เคœो เคนाเคฅ เคฎें เคงเคจुเคท เคฌाเคฃ เคฒिเค เคนोเคคे เคนैं เคชांเคš เคชांเคกเคต เคญाเค‡เคฏों เค•े เคช्เคฐเคคीเค• เคนैं। เค…ंเคค เคฎें เคจाเคฐी เคจเคฐ्เคคเค• เคฆ्เคฐौเคชเคฆी เค•े เคฐूเคช เคฎें เคนै। เคตเคน เคญी เคงเคจुเคท-เคฌाเคฃ เคฒिเค เคนै। เคฏเคนां เคฏเคน เค‰เคฒ्เคฒेเค–เคจीเคฏ เคนै เค•ि เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคญाเคทा เคฎें เค‡เคจ्เคนें เค•्เคฐเคฎเคถः เคฌเค—เค—เคฆเคชो (เคตिเคฆुเคฐ), เคฒเคฎเคถเค—เคชा เคžी (เคฏुเคงिเคท्เค िเคฐ เค”เคฐ เคญीเคฎ), เคžिเคฒเคฆाเคชा (เค…เคฐ्เคœुเคจ) (เคฎुเค–ौเคŸे เคฎเคธ्เคคเค• เคชเคฐ เคธूเคฐ्เคฏ เค”เคฐ เคšंเคฆ्เคฐ เค•ा เคšिเคค्เคฐเคฃ) เคฌोเคธ-เคฌोเคธ เค›ेเคจเคชो เค”เคฐ เค›ुเค™ (เคจเค•ुเคฒ เค”เคฐ เคธเคนเคฆेเคต) เค”เคฐ เค•เคฐเคฎोเค•เคฐ (เคฆ्เคฐौเคชเคฆी) เค•เคนा เคœाเคคा เคนै। เคฏเคน เคธाเคค เคฎुเค–ौเคŸाเคงाเคฐी เคจเคฐ्เคคเค• เค—ृเคนเคคเคฒ เคฎें เคฎौเคœूเคฆ เค•เค•्เคท เค•े เค‰เคค्เคคเคฐी เคฆिเคถा เค•े เค•िเคตाเคก़ เคธे เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•เคฒเคคे เคนैं। เค‡เคธเค•े เคธाเคฅ เคเค• เคจเค—ाเคก़ा-เคตाเคฆเค• เคญी เคฌाเคนเคฐ เค–िเคก़เค•ी เค•े เคฆोเคจों เค“เคฐ เคฌैเค เค•เคฐ เคฒเคฎเคถเค—เคชा เคฐाเค— เค…เคฐ्เคฅाเคค  เคฎाเคฐ्เค— เค–ोเคฒเคจे เค•ा เคตिเคถेเคท เคฐाเค— เคฌเคœाเคคे เคนैं। เคฐाเค— เคฌเคœเคคे เคนी เคชเคนเคฒा เคฒเคฎเคถเค—เคชा เค…เคฐ्เคฅाเคค เคงเคจुเคฐ्เคงाเคฐी เคฐाเคœเคฎเคนเคฒ เคธे เคชूเคฐ्เคต เคฆिเคถा เค•ी เค“เคฐ เคฌเคข़เคคा เคนुเค† เคฌเคฐ्เคซ เคธे เค•ुเค› เคฆूเคฐी เคคเค• เคฐाเคธ्เคคा เคฒเค—ाเคคा เคนै। เคฌीเคš-เคฌीเคš เคฎें เคจเค—ाเฅœा-เคฌाเคฆเค•ों  เค•े เคถुเค—-เคถुเค— เคฐाเค— (เคฌเคฒि เคตिเคธเคฐ्เคœเคจ เคฐाเค—) เคชเคฐ เคคीเคฐ เคซेंเค•เคจे เค•ा เค…เคญिเคจเคฏ เค•เคฐเคคा เคนै। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ुเค› เคฆूเคฐी เคคเคฏ เค•เคฐเคจे เค•े เคชเคถ्เคšाเคค เคตเคน เคชुเคจः เคŠเคชเคฐ เค•ी เค“เคฐ เคœाเคคा เคนै। เคฐाเคœเคฎเคนเคฒ เคธे เค•ुเค› เคฆूเคฐी เคชเคฐ เคชांเคš เค›ोเคฐเคคेเคจ (เคธ्เคคूเคช) เคฌเคจे เคนैं, เคตเคนां เคชเคนुंเคšเค•เคฐ เคฆूเคธเคฐों เค•ी เคช्เคฐเคคीเค•्เคทा เคฎें เคฐเคนเคคा เคนै। เค‡เคธเค•े เคชเคถ्เคšाเคค เคฒเคฎเคถเค—เคชा เค‰เคธी เคฐाเคธ्เคคे เคธे เคจीเคšे เคชूเคฐ्เคต เคฆिเคถा เค•ी เค“เคฐ เคฌเคข़เคคा เคนै। เคตिเคถेเคท เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคฐाเค— เคฌเคœเคคे เคฐเคนเคคे เคนैं। เคฒเคฎเคถเค—เคชा เคฆो เค—ुเคจा เคฐाเคธ्เคคा เคฒเค—ा เค•เคฐ เคชुเคจः เค‰เคธी เคจृเคค्เคฏเคถैเคฒी เค•ो เค…เคญिเคจीเคค เค•เคฐ เค›ोเคฐเคคेเคจ เค•े เคชाเคธ เคฒौเคŸเคคा เคนै।

 เค…ंเคค เคฎें เคžिเคฒเคฆाเคชा เค‰เคธी เคตिเคถेเคท เคฐाเค— เคชเคฐ เคจृเคค्เคฏ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคคीเคจ เค—ुเคจा เคฐाเคธ्เคคा เคคเคฏเค•เคฐ เคฆो เคฌाเคฐ เคคीเคฐ เค›ोเคก़เคจे เค•ा เค…เคธเคซเคฒ เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•เคฐเคคा เคนै। เค…ंเคค เคฎें เคถुเค—-เคถुเค— เคฐाเค— เคชเคฐ เคเค• เคคीเคฐ เค•ो เค›ोเคก़ เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคคीเคฐ เค›ोเฅœเคคे เคธเคฎเคฏ เคฎेเคฒे เคฎें เค†เค เคฒोเค— เคธीเคŸी เคฌเคœाเคคे เคนैं। เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै เค•ि เคเคธा เค•เคฐเคจे เคธे เคธाเคฐी เคฆुเคท्เคŸ เค†เคค्เคฎाเคं, เคญूเคค-เคช्เคฐेเคค, เคชिเคถाเคš, เค…เคฎाเคจुเคทी เค†เคชเคฆाเค“ं เค†เคฆि เค•ा เคถเคฎเคจ เคเคตं เคฆเคฎเคจ เคนो เคœाเคคा เคนै। เคคीเคฐ เค›ोเคก़เคจे เค•े เคชเคถ्เคšाเคค เคžिเคฒเคฆाเคชा เค”เคฐ เคชूเคฐ्เคต เคฆो เคฒเคฎเคถเค—เคชा เค›ोเคฐเคคेเคจ เค•ी เคชเคฐिเค•्เคฐเคฎा เค•เคฐ เคฒौเคŸเคคे เคนैं। เค‡เคงเคฐ เคฐाเคœเคฎเคนเคฒ เค•े เคŠเคชเคฐ เคฌเคจे เค›ोเคฐเคคेเคจ เค•े เคธाเคฎเคจे เคฌเค—เค—เคฆเคชो, เคฌोเคธ-เคฌोเคธ เค›े-เค›ुเค™ เค”เคฐ เค•เคฐเคฎाเค•เคฐ เค‰เคจ เคคीเคจों เค•े เค‡เคจ्เคคเคœा़เคฐ เคฎें เคฐเคนเคคे เคนैं। เคฌीเคš-เคฌीเคš เคฎें เคฌोเคธ-เคฌोเคธ เค›े-เค›ुเค™ เค•เคฐเคฎोเค•เคฐ เค•ो เคฏเคฆा-เค•เคฆा เคชเค•เคก़เค•เคฐ เค†เคฒिंเค—เคจ เค•เคฐเคจे เค•ा เคนाเคธ्เคฏाเคธ्เคชเคฆ เค…เคญिเคจเคฏ เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‰เคจ เคคीเคจों เค•े เคชเคนुंเคšเคจे เคชเคฐ เคธเคญी เคจเคฐ्เคคเค• เคเค• เคธाเคฅ เคฎुเค–्เคฏ เคฆ्เคตाเคฐ เคฎें เคช्เคฐเคตेเคถ เค•เคฐ เคจृเคค्เคฏเคถाเคฒा เคฎें เคชเคนुंเคšเคคे เคนैं।

เค…ंเคฆเคฐ เคจृเคค्เคฏเคถाเคฒा เคฎें เคฐाเคœเคญเคตเคจ เค•ा เคชुเคœाเคฐी เคชเคนเคฒे เคธे เคนी เคฌเคฐ्เคซ เค•े เคค्เคฐिเค•ोเคฃ เคฌเคฒि เค•ो เคฌเคจा เค•เคฐ เคฐเค–เคคा เคนै। เค‰เคธเคฎें เคธเคฐเคธों เค•े เคธूเค–े เคชौเคงों เค•ी เคกाเคฒिเคฏों เค•ो เคšुเคญोเค•เคฐ  เคฐเค–เคคा เคนै। เคธเคญी เคฎुเค–ौเคŸाเคงाเคฐी เคจเคฐ्เคคเค• เคฌाเคนเคฐ เคธे เค†เคคे เคธเคฎเคฏ เค…เคชเคจे เคคीเคฐों เค•े เคธिเคฐे เคชเคฐ เคฌเคฐ्เคซ เค•े เค›ोเคŸे-เค›ोเคŸे เค—ोเคฒे เคฒเค—ा เค•เคฐ เคฒाเคคे เคนैं। เค†เคคे เคนी เคจृเคค्เคฏเคถाเคฒा เค•े เค‰เคฐ्เคง्เคตเคญाเค— เคฎें เค•्เคฐเคฎเคถः เค–เคก़े เคนो เคœाเคคे เคนैं। เค‡เคธी เค‰เคฐ्เคง्เคตเคญाเค— เค•े เคŠเคชเคฐी เค•เค•्เคท เคœिเคธे เคœเคฌเค–เค™ เคžीเค™เคชा (เคชुเคฐाเคจा เค…เคคिเคฅि เค•เค•्เคท) เค•เคนा เคœाเคคा เคนै, เคฎें เค ाเค•ुเคฐ, เค เค•ुเคฐाเค‡เคจ, เค•ुเคฒीเคจ เคตเคฐ्เค—, เคถाเคนी เคฎेเคนเคฎाเคจ, เคชुเคœाเคฐी เค†เคฆि เคฌैเค เคคे เคนैं। เคตเคธ्เคคुเคคः เค‡เคจ เค‰เคค्เคธเคตों เคฎें เคถाเคนी เคฒोเค— เค‡เคธी เค•เค•्เคท เค•ी เค–िเคก़เค•ी เคธे เคจृเคค्เคฏोเคค्เคธเคต เค•ा เค†เคจंเคฆ เคฒेเคคे เคนैं। เคชुเคœाเคฐी เค‰เค•्เคค เค•เค•्เคท เค•ी เค–िเคก़เค•ी เคธे เคจเคฐ्เคคเค•ों เค•े เคนाเคฅ เคธे เคเค•-เคเค• เคคीเคฐ เคฒे เคฒेเคคा เคนै।

เค‡เคธเค•े เคชเคถ्เคšाเคค เคŠเคชเคฐ เค•เค•्เคท เคฎें เคชुเคœाเคฐी เค†เคตाเคœ เคฆेเคคे เคนुเค เค•ुเค› เคช्เคฐเคถ्เคจ เคชूเค›เคคा เคนै। เคธเคญी เคจเคฐ्เคคเค• เคŠเคชเคฐ เค•ी เค“เคฐ เคฎुเคก़ เคœाเคคे เคนैं। เคชुเคœाเคฐी เคชूเค›เคคा เคนै-เคฐोเคนเคคांเค— เคฎें เค•िเคคเคจी เคฌเคฐ्เคซ เคฅी? เคจเคฐ्เคคเค• เค‡เคถाเคฐों เคธे เค…เคชเคจे เคนाเคฅों เค•ो เค›ाเคคी เคคเค• เคฒे เคœाเคคे เคนैं। เค•्เคฏा เค†ंเค–ें เคคो เคจเคนीं เคœเคฒी? เคธเคญी เคจเคฐ्เคคเค• เค…เคชเคจी เค†ंเค–ों เคชเคฐ เคนाเคฅ เคฐเค–เค•เคฐ เคจเคนीं-เคจเคนीं เค•ा เคธंเค•ेเคค เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‡เคธ เคตเคฐ्เคท เค•्เคฏा เคซเคธเคฒ เค…เคš्เค›ी เคนोเค—ी? เคธเคญी เคจเคฐ्เคคเค• เค…เคชเคจे เคคोंเคฆ เคชเคฐ เคนाเคฅ เค˜ुเคฎाเคจे เค•ा เค…เคญिเคจเคฏ เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•เคˆ เคช्เคฐเคถ्เคจ เคชूเค›े เคœाเคคे เคนैं। เค‡เคจ เคช्เคฐเคถ्เคจों เคธे เคธाเคซ เคœाเคนिเคฐ เคนोเคคा เคนै เค•ि เคฒोเค— เคธुเค–, เคธเคฎृเคฆ्เคงि เค”เคฐ เค–ुเคถเคนाเคฒी เค•ी เค•ाเคฎเคจा เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‡เคธी เคฌीเคš "เค•เคฐเคฎोเค•เคฐ"  เคเค• เคाเฅœू เคฒे เค†เคคा เคนै। เคŠเคชเคฐ เคฌुเคœुเคฐ्เค— เคจเคฐ्เคคเค• เคธे เคฒेเค•เคฐ เค•्เคฐเคฎเคถः เคธเคญी เคจเคฐ्เคคเค•ों เค•े เคชाเคตों เคธे เคฌเคฐ्เคซ เคนเคŸाเคคा เคนै। เคœैเคธे เคนी เคฌोเคธ-เคฌोเคธ เค›े-เค›ुเค™ เค•े เคชाเคธ เคชเคนुंเคšเคคा เคนै เค‰เคจ เคฆोเคจों เค•े เคธिเคฐ เคชเคฐ เคाเคก़ू เคธे เคฎाเคฐเคคा เคนै। เคตे เคฆोเคจों เคญी เค‰เคธे เคชเค•เคก़เค•เคฐ เคœเคฌเคฐเคจ เคช्เคฐेเคฎ เคฌเคฆ्เคฌ เค†เคฒिंเค—เคจ เค†เคฆि เค•เคฐเคจे เค•ा เคนाเคธ्เคฏाเคธ्เคชเคฆ เค…เคญिเคจเคฏ เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‡เคธเค•े เคชเคถ्เคšाเคค เคตเคน เคชुเคจः เคเค• เค–ेเคฎ (เค•ाเคท्เค  เคจिเคฐ्เคฎिเคค เคฌेเคฒเคšा) เคฒे เค†เคคा เคนै। เคœเคฎीเคจ เคชเคฐ เค—िเคฐी เคธाเคฐी เคฌเคฐ्เคซ เค•ो เคนเคŸाเคคे เคนुเค เคŠเคชเคฐ เคธे เค•्เคฐเคฎเคถः เคจीเคšे เคฌोเคธ-เคฌोเคธ เค›े-เค›ुเค™  เคคเค• เคชเคนुंเคš เค•เคฐ เคชुเคจः เค‰เคจเค•े เคธिเคฐ เคชเคฐ เค–ेเคฎ เคšเคฒा เคฆेเคคा เคนै। เคฆोเคจों เคฌเคšเคจे เค•ी เค•ोเคถिเคถ เค•เคฐเคคे เคนैं। เคœिเคธเคธे เคฐुเคท्เคŸ เคนोเค•เคฐ เคฆोเคจों เค‰เคธเค•े เคŠเคชเคฐ เคšเคข़ เคœाเคคे เคนैं। เคฏเคฆा-เค•เคฆा เค…เคถ्เคฒीเคฒ เคเคตं เคนाเคธ्เคฏाเคธ्เคชเคฆ เคนเคฐเค•เคคें เค•เคฐเคจे เค•ा เค…เคญिเคจเคฏ เคญी เค•เคฐเคคे เคนैं। เคชूเคฐी เคฆเคฐ्เคถเค• เคฆीเคฐ्เค˜ा เคฎें เคนंเคธी- เค–ुเคถी เค•ा เคฎाเคนौเคฒ เคฌเคจ เคœाเคคा เคนै। เค…ंเคค เคฎें เคตเคน เคเค• "เคชिเคฒ" (เค•ाเคธ्เค  เคจिเคฐ्เคฎिเคค เค›ाเคจเคจी) เคฒे เค†เคคा เคนै। เค‰เคธे เค˜ुเคฎा-เค˜ुเคฎाเค•เคฐ เคธเคญी เคจเคฐ्เคคเค•ों เค•ो เคถुเคฆ्เคงि เค•เคฐเคจे เค•ा เค…เคญिเคจเคฏ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคฆोเคจों เคฌोเคธ-เคฌोเคธ เค•े เคธिเคฐ เคฆे เคฎाเคฐเคคा เคนै เค”เคฐ เคถीเค˜्เคฐ เคตเคนां เคธे เคญाเค— เคœाเคคा เคนै।

เคคเคฆเคจเคจ्เคคเคฐ เคฌเคฐ्เคซ เคธे เคจिเคฐ्เคฎिเคค เคฌिเคถेเคท เคฌเคฒि เค•े เคธाเคฎเคจे เคธเคญी เคจเคฐ्เคคเค• เคจเค—ाเคก़े เค•े เคตिเคถेเคท เคฐाเค— เคชเคฐ เคจृเคค्เคฏ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคธाเคฎเคจे เค†เคคे เคนैं। เค‡เคธी เคฌीเคš "เค•เคฐเคฎोเค•เคฐ" เค…เคชเคจे เคนाเคฅों เคธे เคฌเคฒि เค•ा เค‡เคถाเคฐा เค•เคฐเคคे เคนुเค เคฌाเคนเคฐ เคšเคฒे เคœाเคจे เค•ा เค†เคน्เคตाเคจ เค•เคฐเคคा เคนै। เค•เคฐเคฎोเค•เคฐ เคฌเคฒि เค•ो เคคिเคชाเคˆ เค•े เคคिเค•ोเคจे เคซเคฒเค• เคชเคฐ เคฐเค– เคฆेเคคा เคนै। เคคीเคจों เค“เคฐ เค•ाเค ू เค•े เคธเคค्เคคू เค•े เคค्เคฐिเค•ोเคฃाเค•ाเคฐ เคฌเคจाเคคे เคนुเค เคเค• เคฒंเคฌी เคฐेเค–ा เค–ींเคš เคฒी เคœाเคคी เคนै। เคœो เค‰เคธเค•े เคฎाเคฐ्เค— เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฆिเค• เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•เคฐाเคคी เคนै। เค…เคคः เคฌเคฒि เค•ो เคคीเคจ เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เคœเค—เคนों เคชเคฐ เคฐเค–ा เคœाเคคा เคนै। เคขोเคฒ เคจเค—ाเคก़ों เค•े เคตिเคถेเคท เคฐाเค— เคชเคฐ "เค•เคฐเคฎोเค•เคฐ" เค•े เคถाเคฐीเคฐिเค• เคเคตं เคนाเคฅों เค•े เค…เคญिเคจเคฏเคชूเคฐ्เคตเค• เคธंเค•ेเคคों เคธे เคคीเคธเคฐी เคฌाเคฐ เคถुเค—-เคถुเค— เคฐाเค— เคชเคฐ เคธीเคŸी, เค†เคตाเคœ เค†เคฆि เคฆेเคคे เคนुเค เคฌเคฒि เค•ो เคซेंเค• เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคนै। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค…เคชเคถเค•ुเคจों เค•ा เค‰เคชเคถเคฎเคจ เคนो เคœाเคคा เคนै।

เค‡เคธเค•े เคชเคถ्เคšाเคค เคธเคญी เคจเคฐ्เคคเค• "เคžिเคฒเคฆाเคชा-เคฐाเค—" เคชเคฐ เคจृเคค्เคฏเคถाเคฒा เคฎें เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เค…เคฆाเค“ं, เคนाเคตเคญाเคตों เคตाเคฒी เคจृเคค्เคฏเคถैเคฒी เคฎें เค›เคน เคฌाเคฐ เคจृเคค्เคฏเคถाเคฒा เค•ी เคชเคฐिเค•्เคฐเคฎा เค•เคฐ เคจृเคค्เคฏเค•เคฒा เค•ा เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคถเคจ เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‡เคธी เคฌीเคš "เค•เคฐเคฎोเค•เคฐ" เคจृเคค्เคฏเคถाเคฒा เคฎें เคฎौเคœूเคฆ เค•िเคธी เค”เคฐเคค เคœिเคธเคจे เคšाเคฆเคฐ เค“เคข़ เคฐเค–ी เคนै, เคธे เคœเคฌเคฐเคจ เคšाเคฆเคฐ เค–ींเคš เคฒे เคœाเคคा เคนै। เคšाเคฆเคฐ เค•ो เคจीเคšे เคœเคฎीเคจ เคชเคฐ เคฌिเค›ाเคคा เคนै। เค–เคฐ เค•े เค…ंเคฆเคฐ เคธे "เค•เคฒเค›ोเคฐ" เค…เคฐ्เคฅाเคค เคถเค—ुเคฃ เคนेเคคु เค•ेเคคเคฒी เคญเคฐ "เค›เค™" เคชเคนुंเคšเคคा เคนै। เคšाเคฆเคฐ เคชเคฐ เคฌैเค เค•เคฐ "เค•เคฐเคฎोเค•เคฐ" เคคीเคฐ เค•े เคธिเคฐे เค•ो "เค›เค™" เค•ी เค•ेเคคเคฒी เคฎें เคกाเคฒเคคे เคนुเค เคŠเคชเคฐ เคจीเคšे เคกाเคฒเคคा เคนै เคœो เคถเค—ुเคฃ เค•ा เคช्เคฐเคคीเค• เคนै। เคฏเคน เคถाเค—ुเคฃ เคฎुเคฒเคฒा เคธोเคจเคฎเคชा (เค—्เคฐाเคฎ เคฆेเคตเคคा เค‹เคทि) เค•े เคจाเคฎ เคชूเคœा เคœाเคคा เคนै।

เคชुเคจः เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ เคจृเคค्เคฏเคถाเคฒा เคฎें เคงเคจुเคทเคฌाเคฃ เค•ो เคฆोเคจों เคนाเคฅों เคธे เคชเค•เคก़เค•เคฐ เคขोเคฒ-เคจเค—ाเคก़ों เค•े เคตिเคถेเคท เคฐाเค— เคชเคฐ เคจृเคค्เคฏ เค•ा เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคถเคจ เคนोเคคा เคนै। เคฌीเคš-เคฌीเคš เคฎें เคฆเคฐ्เคถเค•ों เค•े เคฎเคง्เคฏ เค•ुเค› เคฎเคจเคšเคฒे เคฒเคก़เค•े- เคฒเคก़เค•िเคฏां "เค•เคฐเคฎोเค•เคฐ" เค•ो เคฆเคฐ्เคถเค• เคฆीเคฐ्เค˜ा เค•े เคชीเค›े เค›ुเคชा เคฆेเคคे เคนैं। เค”เคฐ เคœोเคฐ-เคœोเคฐ เคธे เคšिเคฒ्เคฒाเคคे เคนुเค เคชूเค›เคคे เคนैं- "เคœ्เคžाเคฒเคชो เคญोเคจเค— เค–्เคฏोเคฆ เค…เคจे เค—เคฐु เคฏोเคฆ? (เคœ्เคžाเคฒเคชो เคญोเคจเค— เคคुเคฎ्เคนाเคฐी เคชเคค्เคจी เค•เคนां เคนै?) เคฆोเคจों เคฌोเคธ-เคฌोเคธ เค›े-เค›ुเค™ เค‰เคธे เคขूंเคขเคคे เคนुเค เค‡เคงเคฐ-เค‰เคงเคฐ เคญเคŸเค•เคคे เคนैं। เคฆเคฐ्เคถเค• เคฆीเคฐ्เค˜ा เคฎें เคฌैเค े เคฒोเค—ों เค•े เคฌीเคš เค…เคชเคจे เคนाเคฅ เคฎें เคงाเคฐเคฃ เค•िเค เคงเคจुเคท เค•े เคธिเคฐे เค•ो เค†เค—े เคฐเค– เคฆौเคก़ เคชเคก़เคคे เคนैं। เคฎाเคจो เค•ि เค‰เคธ เคธे เคฆเคฐ्เคถเค•ों เค•ो เคฌींเคง เคฏा เคšुเคญो เคฆे। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคšाเคฐों เคคเคฐเคซ เค‡เคธी เคถैเคฒी เค•ो เค…เคชเคจाเคคे เคนुเค "เค•เคฐเคฎोเค•เคฐ" เค•ो เคขूंเคข เคฒेเคคे เคนैं। เคชुเคจः เคนाเคธ्เคฏाเคธ्เคชเคฆ เคนเคฐเค•เคคों เค•े เค…เคญिเคจเคฏ เคธे เคฆเคฐ्เคถเค•ों เค•ो เคฎंเคค्เคฐเคฎुเค—्เคง เค•เคฐ เคฆेเคคे เคนैं। เคชूเคฐा เคตाเคคाเคตเคฐเคฃ เค เคนाเค•ों เคธे เค—ूंเคœ เค‰เค เคคा เคนै। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคคीเคจ เคฌाเคฐ เคจृเคค्เคฏเคถाเคฒा เค•ी เคชเคฐिเค•्เคฐเคฎा เคตिเคถेเคท เคจृเคค्เคฏเคถैเคฒी เค•ा เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคถเคจ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคตाเคชिเคธ เคฒौเคŸ เคœाเคคे เคนैं।

 เคฏเคนां เค‰เคฒ्เคฒेเค–เคจीเคฏ เคนै เค•ि เค—्เคฐीเคท्เคฎเค•ाเคฒीเคจ เค›ोเคฆเคชा เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคนिเคฎ เคธिंเคน-เคตाเคจเคฐ เคจृเคค्เคฏ เคฎें เคฌเคœाเค เคœाเคจे เคตाเคฒे เคฐाเค—-เคฅाเคช เค•े เคธเคฎाเคจ เคถเคฐเคฆเค•ाเคฒीเคจ "เคžिเคฒเคฆाเคชा" เค•े เคฐाเค— เคฎें เค•िंเคšिเคค เค…เคจ्เคคเคฐ เคญเคฐ เคนै। เคขोเคฒ-เคจเค—ाเคก़ों เค•े เคฅाเคช เคฎें เคเค•ाเคง เคฅाเคช เค•ा เคนी เคซเคฐ्เค• เคนै। เค—เคฐ्เคฎिเคฏों เค•े เค›ोเคฆเคชा เคฎें เค‰เคธे เคฅोเคก़ा เคŠंเคšी เค†เคตाเคœ เค”เคฐ เคธเคฐ्เคฆिเคฏों เค•े เค›ोเคฆเคชा เคฎें เคฐाเค— เคฅोเคก़ी เคจीเคšी เค†เคตाเคœ เคฎें เคธुเคจा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। เค…เคคः เค•ुเคฒ เคฎिเคฒाเค•เคฐ เคฆोเคจों เค‹เคคुเค“ं เค•े เค›ोเคฆเคชा เคฎुเค–ौเคŸा เคจृเคค्เคฏोเคค्เคธเคต เค•े เคตिเคญिเคจ्เคจ เคจृเคค्เคฏों เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคขोเคฒ- เคจเค—ाเคก़ों เค•े เคฐाเค— เคญी เคญिเคจ्เคจ-เคญिเคจ्เคจ เคนै।
เคถเคฐเคฆเค•ाเคฒीเคจ เค›ोเคฆเคชा

เค—เคคांเค• เคธे เค†เค—े ः-

3. เค›ोเคฎो เค•ुเค•ु-เคฌเค— เคšोเค™ เคšोเค™

 เค‡เคธ เคจृเคค्เคฏเค•เคฒा เค•े เคธंเคฌंเคง เคฎें เค‰เคชเคฐोเค•्เคค เคชเคค्เคฐिเค•ा เคฎें เค›เคช เคšुเค•ा เคนै। เค‡เคธเคฎें เคตिเคถेเคทเคคः เคชंเคš เคชूเคœเคจीเคฏ เคฆेเคตिเคฏों เค•ी เคจृเคค्เคฏเค•เคฒा เค•ा เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคถเคจ เคนोเคคा เคนै। เคตिเคธ्เคคृเคค เคœाเคจเค•ाเคฐी เค•े เคฒिเค "เค•ुเคจ्เฅ›ोเคฎ" เคชเคค्เคฐिเค•ा เค•ो เคชเฅे। เค…ंเคค เคฎें "เคตोเคจเคชो" เคฆ्เคตाเคฐा เคฎंเค—เคฒ เคชूเคœเคจ เค•เคฐ เค•เค•्เคท เค•े เคฆ्เคตाเคฐ เค•ो เค…เค—เคฒे เค›ः เคฎเคนीเคจे เค•े เคฒिเค เคฌंเคฆ เค•เคฐเคตा เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคนै।

 เค‰เคฒ्เคฒेเค–เคจीเคฏ เคนै เค•ि เคฐाเคœเค˜เคฐाเคจे เคฎें เคฎौเคœूเคฆ เคฎुเค–ौเคŸों เคฎें เคนिเคฎ เคธिंเคน เค”เคฐ เคตाเคจเคฐ เคฎुเค–ौเคŸे เคฒเค•เคก़ी เคธे เคคเคฅा เค…เคจ्เคฏ เคฎुเค–ौเคŸे เค•เคชเคก़े เค•े เคŠเคชเคฐ เคšिเค•เคจी เคฎिเคŸ्เคŸी เค•े เคฒेเคช เค•ो เคšเคขा़เค•เคฐ เคฌเคจाเคฏा เค—เคฏा เคนै। เคฎुเค–ौเคŸों เค•ी เค•เคฒाเค•ृเคคि เค•ो เคฆेเค– เค•เคฐ เคเคธा เคฒเค—เคคा เคนै เคฎाเคจो เค‡เคจ्เคนें เคฎंเคœे เคนुเค เค•เคฒाเค•ाเคฐ เคจे เคฌเคจाเคฏा เคนै। เค•เคฒा เค•ी เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคฏเคน เคญोเคŸ เค•เคฒा เคธे เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคนै। เคธเคญी เคฎुเค–ौเคŸे เคตिเคญिเคจ्เคจ เคฐंเค—ों เคธे เคšिเคค्เคฐिเคค เค•िเค เค—เค เคนैं। เคฒेเค•िเคจ เค•ाเคฒ เค•ी เค—เคคि เคจे เค‡เคจ्เคนें เคญी เคจเคนीं เคฌเค–्เคถा เคนै। เค•ुเค› เคฎुเค–ौเคŸे เคจเคท्เคŸ เคช्เคฐाเคฏ เคนैं। เคธाเคฅ เคนी เค‡เคจเค•े เคชเคฐिเคงाเคจ เคตिเคšिเคค्เคฐ เคฐंเค—ो เคตाเคฒे เคฌเคธ्เคค्เคฐों เคธे เคจिเคฐ्เคฎिเคค เคนैं เคœो เค…เคฌ เค•ाเคฒ เค•ा เค—्เคฐाเคธ เคฌเคจ เค—เค เคนैं।

 เคชเคฐंเคชเคฐाเคจुเคธाเคฐ เค‡เคธ เคถเคฐเคฆเค•ाเคฒीเคจ เค›ोเคฆเคชा เค•े เคชเคถ्เคšाเคค เค•ुเค› เคฆिเคจों เค•े เคญीเคคเคฐ เค–เค™เคธเคฐ เค–เคฐ เคธे เค•ुเค› เคฒोเค— เคฆाเคฐเคšा เคฎें เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคฆेเคตเคคा "เค•ुเคจ्เคฆुเคฐु" เค•े เคฆเคฐ्เคถเคจाเคฐ्เคฅ เคœाเคคे เคนैं। "เค•ुเคจ्เคฆुเคฐू" เค–เค™เคธเคฐ เค–เคฐ เค•ा เคญी เคฆेเคตเคคा เคนै। เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคญाเคทा เคฎें เค‡เคธ เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•ो "เค›เค—" (เคฆเคฐ्เคถเคจ เคฏा เคช्เคฐเคฃाเคฎ) เค•เคนा เคœाเคคा เคนै। เค•ुเค› เคฒोเค— เคœिเคธเคฎें เคฒเคฌ्เคฆเค—เคชा,เคฆเคฎเคจเคชा, เค•ुเค› เค—ीเคคเค•ाเคฐ เค”เคฐ เคฆो เคต्เคฏเค•्เคคि (เคจเค—ाเคก़ों เคคเคฅा เคฌเค•เคฐों เค•ो เคขोเคจे เคตाเคฒे) เคเค• เคฌเค•เคฐा เคฒेเค•เคฐ เคตเคฐ्เคซ เค•े เคฌीเคš เคฐाเคธ्เคคा เคฒเค—ाเค•เคฐ เคจिเค•เคฒเคคे เคนैं। เคฆूเคธเคฐे เคฆिเคจ เคช्เคฐाเคคः เคœिเคธเคชा เคธे เคช्เคฐเคธ्เคฅाเคจ เค•เคฐ เคฆाเคฐเคšा เคชเคนुंเคšเคคे เคนैं। เค—्เคฐाเคฎเคตाเคธी เคฎेเคนเคฎाเคจों เค•ो เค†เคฆเคฐ- เคญोเคœเคจ เค•เคฐाเคคे เคนैं। เคฆेเคตเคคा เค•े เคฅाเคจ เคชเคฐ เคฌเค•เคฐे เค•ी เคฌเคฒि เคšเคข़ाเคˆ เคœाเคคी เคนै। เคฆाเคฐเคšा เค—्เคฐाเคฎ เคตाเคธिเคฏों เคฆ्เคตाเคฐा เคฐाเคค्เคฐिเคญोเคœ เค•ा เค†เคฏोเคœเคจ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคฐाเคค्เคฐि เคญोเคœ เคฎें เคฎांเคธ-เคฎเคฆिเคฐा เค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคฒ्เคนเคฐเคœ्เคžเคธ, เคกเคฒเคฒू, เคुंเค™เคฒू เค†เคฆि เค—ीเคค เคญी เค—ाเค เคฏा เค—เคตाเค เคœाเคคे เคนैं। เคถोเคจเคฒू เคชเคฐ เคธเคญी เคฒोเค— เคจाเคšเคคे เคญी เคนै। เคฆूเคธเคฐे เคฆिเคจ เคธुเคฌเคน "เค›เค—" เค•ी เคŸोเคฒी เค–เค™เคธเคฐ เคตाเคชिเคธ เคฒौเคŸ เคœाเคคी เคนै।

 เค…เคค्เคฏंเคค เค–ेเคฆ เค•े เคธाเคฅ เค•เคนเคจा เคชเคก़เคคा เคนै เค•ि เคฏเคน เคชเคฐंเคชเคฐाเคं เค…เคฌ เค–เคค्เคฎ เค•เคฐ เคฆी เค—เคˆ เคนै। เค‡เคงเคฐ เค•เคˆ เคตเคฐ्เคทों เคธे เค›ोเคฆเคชा เคจृเคค्เคฏोเคค्เคธเคต เค•ा เค†เคฏोเคœเคจ เคญी เคฌंเคฆ เค•เคฐ เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคนै। เค‡เคจ เคธเคฌเค•े เคชीเค›े เคธंเคญเคตเคคः เคธเคฌเคธे เคฌเคก़ा เค•ाเคฐเคฃ เคคो  เคถिเค•्เคทा เค•ा เค†เคงुเคจिเค•ीเค•เคฐเคฃ เค”เคฐ เคชुเคฐाเคจी เคธंเคธ्เค•ृเคคि เคเคตं เคชเคฐंเคชเคฐाเค“ं เค•े เคช्เคฐเคคि เค‰เคฆाเคธीเคจ เคฐเคตैเคฏा เคฏा เคจเค•ाเคฐाเคค्เคฎเค• เคธोเคš เคนी เคนै।


เค…ंเคค เคฎें เคชाเค เค•ों เคธे เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ो เคธांเคा เค•เคฐเคจा เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคธเคฎเคเคคा เคนूं। เค†เคœ เค”เคฆ्เคฏोเค—िเค• เค•्เคฐांเคคि, เคตैเคถ्เคตीเค•เคฐเคฃ, เคคเค•เคจीเค•ी เคตिเค•ाเคธ, เค‰เคชเคญोเค•्เคคाเคตाเคฆी เคธंเคธ्เค•ृเคคि เค”เคฐ เค†เคงुเคจिเค•เคคा เค•े เค‡เคธ เคฆौเคฐ เคฎें เคจ เค•ेเคตเคฒ เคฒाเคนुเคฒ-เคธ्เคชीเคคि เค…เคชिเคคु เคธंเคชूเคฐ्เคฃ เคนिเคฎाเคฒเคฏ เคฎें เคจเคตीเคจ เคธाเคฎाเคœिเค•, เคฐाเคœเคจैเคคिเค•, เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค•, เค†เคฐ्เคฅिเค• เคเคตं เคต्เคฏเคตเคธाเคฏिเค• เคธเคฎीเค•เคฐเคฃ เคฌเคจเคจे เคฒเค—े เคนैं। เคซเคฒเคคः เคนिเคฎाเคฒเคฏी เคฒोเค— เค…เคชเคจी เคช्เคฐाเคšीเคจ เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค• เคชเคฐंเคชเคฐाเค“ं, เคฎाเคจ्เคฏเคคाเค“ं เค”เคฐ เคงाเคฐเคฃाเค“ं เค•ो เคญूเคฒเคจे เคฒเค—े เคนैं। เคช्เคฐाเคšीเคจ เคชเคฐंเคชเคฐाเค“ं เค•े เคตिเค–ंเคกเคจ เค”เคฐ เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค• เคฎूเคฒ्เคฏों เค•े เคน्เคฐाเคธ เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค†เคœ เคธเคฎाเคœ เคฎें เค…เคจेเค•เคฌिเคง เคตिเค•ृเคคिเคฏां เคชเคจเคชเคจे เคฒเค—ी เคนै। เค…เคคः เคนเคฎें เค†เคœ เคจเคตीเคจเคคा เค•ो เค…เคชเคจाเคคे เคนुเค เคช्เคฐाเคšीเคจ เค•ो เคญी เคจเคนीं เคญूเคฒเคจा เคนै। เค…เคฐ्เคฅाเคค เคช्เคฐाเคšीเคจ เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค• เคชเคฐंเคชเคฐाเค“ं, เคฐीเคคि-เคฐिเคตाเคœों เค•ा เคชोเคทเคฃ เคนी เคนो เคœो เคถ्เคฐेเคท्เค  เคœीเคตเคจ เคฎूเคฒ्เคฏों เคธे เคธंเคฌเคฆ्เคง เคนो। เคฏเคฆि เค‡เคธเคฎें เค•เคˆ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคตिเค•ृเคคिเคฏां เคนो เคคो เค‰เคจ्เคนें เคค्เคฏाเค—เคจा เคนी เคถ्เคฐेเคฏเคธ्เค•เคฐ เคนै। เคšूंเค•ि เคธเคฎเคฏ เค—เคคिเคถीเคฒ เคนै। เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•ा เคจिเคฏเคฎ เคนै। เค…เคคः เคช्เคฐाเคšीเคจ เคธ्เคตเคธ्เคฅ เคชเคฐंเคชเคฐा เค•े เคธाเคฅ เคจเคตीเคจเคคा เค•ा เคธเคฎुเคšिเคค เคธเคฎเคจ्เคตเคฏ เคธ्เคฅाเคชिเคค เค•เคฐ เคจเคฏी เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค• เคšेเคคเคจा เค•े เคธाเคฅ เคธंเคตेเคฆเคจเคถीเคฒ เคธเคฎाเคœ เค•े เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนै। เคœो เคฎूเคฒ्เคฏ เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เคนो เค”เคฐ เคตเคนी เคœीเคตเคจ เคเคตं เคธाเคฎाเคœिเค• เคฎूเคฒ्เคฏ เคธंเคธ्เค•ृเคคि, เคชเคฐंเคชเคฐाเค“ं เค”เคฐ เคถिเค•्เคทा เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคชीเคข़ी เคฆเคฐ เคชीเคข़ी เคธंเคฐเค•्เคทिเคค เคนोเค•เคฐ เคธเคฎाเคœ เค•ो เค†เคฒौเค•िเคค เค•เคฐे। เค‡เคธी เค†เคถा เค•े เคธाเคฅ।

*****เคญเคตเคคु เคธเคฐ्เคตเคฎंเค—เคฒเคฎ*****
เคฒेเค–เค• : เคถ्เคฐी เค िเคจ्เคฒे เคจเคฎเคœ्เคžเคฒ เคถाเคธ्เคค्เคฐी, เค—ांเคต เค–ंเค™เคธเคฐ

Tuesday, December 31, 2019

เคฌीเคคเคคे เคตเคฐ्เคท เคชเคฐ เคถिเคตเคฎंเค—เคฒ เคธिंเคน ‘เคธुเคฎเคจ’ เค•ी เคšเคจ्เคฆ เค…เคจเคฎोเคฒ เคชंเค•्เคคिเคฏॉ

เค‡เคธ เคฌीเคคเคคे เคตเคฐ्เคท เคชเคฐ เคถिเคตเคฎंเค—เคฒ เคธिंเคน ‘เคธुเคฎเคจ’ เค•ी เคšเคจ्เคฆ เค…เคจเคฎोเคฒ เคชंเค•्เคคिเคฏॉ...
*เคœिเคธ-เคœिเคธ เคธे เคชเคฅ เคชเคฐ เคธ्เคจेเคน เคฎिเคฒा, *เค‰เคธ-เค‰เคธ เคฐाเคนी เค•ो เคงเคจ्เคฏเคตाเคฆ
*เคœीเคตเคจ เค…เคธ्เคฅिเคฐ เค…เคจเคœाเคจे เคนी,
*เคนो เคœाเคคा เคชเคฅ เคชเคฐ เคฎेเคฒ เค•เคนीं,
*เคธीเคฎिเคค เคชเค— เคกเค—, เคฒเคฎ्เคฌी เคฎंเฅ›िเคฒ,
*เคคเคฏ เค•เคฐ เคฒेเคจा เค•ुเค› เค–ेเคฒ เคจเคนीं
*เคฆाเคँ-เคฌाเคँ เคธुเค–-เคฆुเค– เคšเคฒเคคे,
*เคธเคฎ्เคฎुเค– เคšเคฒเคคा เคชเคฅ เค•ा เคช्เคฐเคฎाเคฆ
*เคœिเคธ-เคœिเคธ เคธे เคชเคฅ เคชเคฐ เคธ्เคจेเคน เคฎिเคฒा, *เค‰เคธ-เค‰เคธ เคฐाเคนी เค•ो เคงเคจ्เคฏเคตाเคฆ
*เคธाँเคธों เคชเคฐ เค…เคตเคฒเคฎ्เคฌिเคค เค•ाเคฏा,
*เคœเคฌ เคšเคฒเคคे-เคšเคฒเคคे เคšूเคฐ เคนुเคˆ,
*เคฆो เคธ्เคจेเคน-เคถเคฌ्เคฆ เคฎिเคฒ เค—เคฏे,
*เคฎिเคฒी เคจเคต เคธ्เคซूเคฐ्เคคि, เคฅเค•ाเคตเคŸ เคฆूเคฐ เคนुเคˆ
*เคชเคฅ เค•े เคชเคนเคšाเคจे เค›ूเคŸ เค—เคฏे,
*เคชเคฐ เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคšเคฒ เคฐเคนी เคฏाเคฆें
*เคœिเคธ-เคœिเคธ เคธे เคชเคฅ เคชเคฐ เคธ्เคจेเคน เคฎिเคฒा, *เค‰เคธ-เค‰เคธ เคฐाเคนी เค•ो เคงเคจ्เคฏเคตाเคฆ....

Friday, December 27, 2019

Save Lahoul Spiti Society



Save Lahoul Spiti Society
No.18/Lahaul/DA/2016. Dt 8-8-16. under HP registration of societies act 2006 (no 25 of 2006)
Account Number : 362801000001632
Account Name : Save Lahaul Spiti
IFSC code : IOBA0003628
Branch : Shamshi Jarad Bhuti Colony

Wednesday, June 26, 2019

regarding pathetic medical facilities in Lahoul-Spiti

To,                           

Sh Jai Ram Thakur ji,

Chief Minister,

Govt of  HP

Shimla

Sub: Complaint regarding  pathetic medical facilities in Lahoul-Spiti district which amounts to denial of Right to Life enshrined in Article 21 of the Constitution, as interpreted by Hon’ble Supreme Court in its various rulings and also amounts to discrimination against the ST population of the district

Respected  Sir,

                  Warm greetings from Lahaul & Spiti!



We write this to humbly submit that, as you are aware, the remote tribal district of Lahaul- Spiti which shares its border with Tibet, is spread over small villages in three sub divisions of Keylong and Udaipur in Lahaul valley  and Kaza in  Spiti valley and happens to be the largest district of the state  having geographical area of 13835 sq kms and  constitutes 24.85% of total area of the state. 



The rugged mountainous terrain,  extremely harsh climatic conditions  accompanied by heavy snowfall during winter months- all combine to  severely  impact the living as well as the  health conditions of the people of the district.

Chronic deseases and other common ailments

Although no systematic studies  have so far been  carried out, available information suggests that chronic diseases such as hypertension, diabetes, cancer, heart disease, and arthritis are on the increase. Nearly 70 per cent of all deaths in the district  are caused by chronic or so-called lifestyle diseases which appear now to occur at a relatively younger age.  Acute respiratory diseases and reproductive-tract infections especially women are also common in the district.  According to NFHS-4, nutritional anaemia among children and women in the district of 94% and 85% is a matter of serious concern.

An outbreak of hepatitis B virus has recently been reported in Spiti valley where nearly 16 per cent people tested  positive for hepatitis B which is 8-times higher than the  national average of 2-3%. 

Health facilities

Health services in the district provided through a network of 36 sub centres; 16 primary health centres (PHCc); 3 community health centres ( at Shansha, Udaipur and Kaza),  and a Regional Hospital  at Keylong are perennially plagued with staff shortages as testified by the following data on vacant posts which vary from 28% among staff nurses to 100% in case of specialists and lab technicians.

Hospital beds:  Total sanctioned:  150;  Available: 66 (44%)

Staff situation (as on 1st August 2018)

(staff situation as on 31.12.2018 was, more or less, the same)

1) Total posts (medical and paramedical): 445, Vacant: 225 (53%)

Medical officers: Sanctioned: 49; Vacant 22 (45%)

Specialist posts: sanctioned: 7; Vacant: 7 (100%)

Dental surgeon posts: Sanctioned:  8; Vacant: 7 (87%)

Staff Nurse: Sanctioned:  39; Vacant:  11 (28%)

Laboratory Technician: Sanctioned:  16; Vacant:  16(100%) 

2) At PHC level,  of the 22 posts of medical officers, 7 posts(32%) are vacant. Four PHCs ( at Sissu, Hinsa, Kibber, and Rangrik) are functioning without  Medical officer, 11 PHCs  are without  staff nurse  and 15 PHCs are  without  lab technician. None of the PHCs has a health educator or a program manager. In the absence of health educator or program manager  in the PHCs,  the lone  doctor in each of the PHCs  has to spend much of his/her time in carrying out administrative work  which leaves very little time for  attending to  patients.

3) There are 37 sub centres and out of 37 posts of  male  health workers, 25 posts(68%) are lying vacant.

4) At the Regional Hospital at Keylong,15 (71%) of the 21 posts of medical officers  are lying  vacant including all the  7 posts of specialists. Thus there is not a single surgeon,  anaesthetist, obs/gynecologist,paediatrician, public health specialist, or a general medicine specialist in the Regional Hospital and, indeed, in the entire district. These 7 posts of specialists  have been lying vacant for the past many years.

5) The district does not have a single private  hospital or a physician with the result that  people have to depend entirely on the government health facilities which, as is evident from the above facts,  are far from being adequate even  to  provide  basic health services to the people given  the fact that  large number of posts of medical and paramedical staff  are lying vacant and there is not a single specialist in the entire  district and diagnostic facilities available  are highly inadequate.

Infrastructure at Regional Hospital, Keylong

1) There is no intensive care unit in the Regional Hospital

2) Internet connectivity in the hospital premises is  intermittent, having to depend largely on VSAT. This severely impacts the overall functioning of the Regional Hospital.

3) The operation theatre  is in a non-operational state, without  blood bank and without  an anaesthetist and a surgeon. Also, there is no  radiotherapy service  available in the Regional Hospital.

4) The labour room  is not of much use in the absence of  services of a gynecologist. The post of  gynecologist has  been lying vacant  for a long time.

5) Tele-medicine service  is available in collaboration with Apollo Hospital, Chennai which is  connected via VSAT. Due to geographical distance between the Lahaul-Spiti and Chennai, follow up visits by patients to Apollo Hospital, Chennai  is almost  impossible with the  result that  this service is not of much practical use. The Regional Hospital is not  linked  with IGMC Shimla, Dr Rajendra Prasad Govt Medical College Kangra at Tanda or  with PGIMER Chandigarh, all of which are  closer to the district as compared to  Chennai and, therefore, much more convenient from the point of view of patients’ follow up visits.

Equipments available

X-ray machines  available at Keylong and Udaipur are totally outdated (1997 vintage). Same is the case with  ultrasound machines.  There is no facility for CT Scan, no treadmill and no  TMT facility.  Equipments required for  retinoscopy, audiometry, bronchoscopy and opthalmoscope are  not available. Ventilator is in a damaged condition and the  same is  kept in the store.

Diagnostic services

Only routine test facilities are  available in the Regional Hospital.  There is no facility for culture sensitivity and ELISA test.

Pregnancy and child birth

Absence of gynecologist in the Regional Hospital and, indeed, in the entire district  leaves  the  pregnant women with no option but  to move to hospitals in Kullu involving several hours of back-breaking  journey, for antenatal follow up and child delivery. Same is not possible during winter months when the Rohtang pass remains snowbound, except through occasional and irregular  helicopter service which is often not available when a pregnant woman needs it the most.

Difficulties caused by the woefully inadequate medical facilities in the district

Even though, as mentioned earlier, Lahaul -Spiti is  the largest district of Himachal Pradesh in terms of area and one of the bigger districts in the whole country, the medical facilities available in the district are abysmal and  woefully inadequate.

During winter months, due to heavy snow on the Rohtang pass (13050 ft above  sea level),  critically ill patients of Lahoul valley have to be airlifted outside the district  for proper investigation and  treatment. Apart from the prohibitive cost involved in arranging airlift  which majority of the people living  in the district can ill  afford,  helicopter service is not easily available when needed the most and,  in emergency situations, any delay in airlifting the patient  can have fatal consequences.  Even though patients in critical condition who need urgent medical attention  can also be transported outside the district through Rohtang tunnel but the same is possible only if the Border Roads Organisation officials allow the patients to be transported through  tunnel in view of  the fact that tunnel is still not complete  and the same is yet to be  thrown open to vehicular traffic. It would be pertinent to mention here in this connection that, due to poor medical facilities available in the district, during the last winter, as many as 158 patients were referred from Lahaul valley to hospitals in Kullu and 10 patients were referred from Spiti valley to  hospitals outside the valley.

Even during  summer months, in the absence of adequate medical facilities in the district, critically ill patients  have to be transported through Rohtang pass only at  grave risk to their life given the fact that it  involves painstaking journey for several hours.

Denial of adequate medical facilities in the district amounts to denial of Right to Life as interpreted by the Hon’ble Supreme Court in its various rulings

1)    In Devika Biswas vs UOI & ors, it was held by the Hon’ble Supreme Court that it is well established that Right to Life under Article 21 of the Constitution includes right to lead a dignified and meaningful life and right to health is an integral facet of this right.

2)    In Consumer Education and Research Centre vs UOI (21), the Hon’ble Supreme Court held that right to health was an integral part of a meaningful right to life and that right to health and medical care is a Fundamental Right under Article 21.

3)    In Paschim Banga Khet Mazdoor Samity vs State of West Bengal & ors (23), it was held by the Hon’ble Supreme Court that under Welfare State Policy, primary duty of the govt is to provide adequate medical facilities for its people.

Since, at present, even basic medical facilities are not available in the district with a large number of posts of medical staff including specialists and paramedical staff lying vacant nor are there adequate diagnostic facilities available, the same constitutes clear and flagrant  violation of the abovementioned rulings of the Hon’ble Supreme Court.

Discrimination against the Scheduled Tribes population of the district

Since Lahaul-Spiti is a tribal district, the utterly pathetic condition of the medical facilities and lack of diagnostic facilities in the district also amounts to discrimination against the ST population of the district.

Relief sought

In view of the above facts, it is  most humbly requested that the govt may kindly  ensure  that proper medical and health care facilities are made available in the district on  priority basis by filling up vacancies of medical and paramedical staff including specialists and by providing  requisite diagnostic facilities. This is particularly necessary in view of the remoteness of the district  which makes it extremely difficult for the critically ill patients living in the district  to reach hospitals outside the district in time for getting  specialised medical service.

Need for providing incentives to doctors and paramedical staff serving in Lahaul-Spiti district



In view of remoteness of the district and its geographical isolation and difficult working and living conditions including inclement weather and hostile climatic conditions  accompanied by heavy snowfall  during winter month, the govt is requested to provide suitable financial incentives to the  medical and paramedical staff serving in the district. They must also be provided with suitable housing facilities. It should also be ensured  that, as soon as the fixed period of posting (two winters and one summer) is over, they must be posted out of the district without any delay  by asking them to indicate three choices  and posting them to one of the three places indicated by them and by exempting  them from having to approach politicians for recommending their transfer in writing as is the existing practice as the same causes inordinate delays. If it is not possible to post them to one of the three places indicated by them, reasons  for the same should be recorded on file by the competent authority and communicated to the concerned medical/paramedical staff. However, in case of those who are willing to serve in the district beyond fixed period, same should be allowed.

Incentives provided to the medical doctors and paramedical staff by various states for working in rural/remote areas



 It would be pertinent to mention here that as many as 18 states are providing various incentives for the doctors and paramedical staff for serving in rural and remote areas. To cite a few instances, in Odisha, doctors are paid upto Rs 80000 in addition to their salary for serving in the remotest parts of the state. Doctors posted in the remote, tribal and Naxalite violence affected areas in Chhatisgarh are paid upto Rs 70000 in addition to salary and, in addition, they are also paid Rs 30000 as performance related bonus. Specialists are paid a salary of about Rs 2 lakhs for serving in such areas of the state. In Maharashtra, doctors serving in difficult areas are paid extra pay grade and NPA as 50% of basic pay . Specialists serving in rural areas of the state are paid 3 increments(in case of diploma holders) and 6 increments(in case of PG degree holders). Under NHM, Govt of India provides incentives such as hard area allowance for doctors serving in rural and remote areas as well as residential quarters for doctors so that they find it attractive to serve in such areas. Haryana, Maharashtra, Nagaland, Rajasthan and Tripura and Tamil Nadu  provide additional monetary incentives not only to doctors but also to ANMs, nurses and paramedics while many of the states provide additional monetary incentives to  doctors only.



We, therefore, humbly submit even at the cost of repetition that the situation with regard to medical and healthcare facilities in the district  cannot and will not improve unless suitable financial incentives as well as comfortable housing facilities are provided to the health staff posted in the district and fixity of tenure is assured. As suggested above,  the  medical and paramedical staff should remain  assured of  their transfer outside the district soon after completion of their tenure, without having to approach politicians to recommend their transfer in writing as is the existing practice. Unless such policies are adopted and put in practice, they will continue to feel reluctant to serve in the district for reasons stated in foregoing paras and the district will continue to have large number of vacancies of medical and paramedical staff as is the case at present.

              Thanking you,

                                                                            Yours faithfully





 Col (retd) Prem Chand, KC, SM, VSM of village Lindoor, Lahoul

           

 Sh Tashi Dawa of village Shansha, Lahoul

   (retd IPS officer andformer DGP,HP)

                                                                                                                            Sh SS Kapur of village Tholang, Lahoul

  (retd IAS officer and formerChief Secretary, J&K)



Sh BS Parsheera of village Rangbey, Lahoul

 (retd IAS officer and formerSecretary to GOI)



Dr BS Rawal of village Shansha, Lahoul

(former Project Director AIDS Control, HP)



Dr Jai Prakash Narain of village Shansha, Lahoul

 (former Regional Adviser & Director,World Health      Organisation, Regional Officefor South-East Asia)



Sh Subhash Kumar of village Kuiling, Spiti

(retd IAS officer and former Chief Secretary, Uttarakhand)



Smt Sarojini Thakur of village Khangsar (Tod), Lahaul

(retd IAS Officer andformer Addl Secretary, Himachal and Chairperson, HP Private Educational Institutions Regulatory Commission)



Sh Ashok Thakur of village Khangsar (Tod), Lahaul

(retd IAS Officer andformer Secretary (Education) to Govt of India



Col (retd) Tashi Dogra of village Lote, Lahoul



Sh Prem Singh of village Rangbey, Lahoul

(retd IPS officer and former DGP, Meghalaya)



Sh Pritam Thakur of village Jahlma, Lahoul

(retd IPS officer and former DGP, Gujarat)

Sh Prem Singh Sharma of village Tholang,Lahoul

(retd IRAS officer and former FinancialAdvisor and CAO, Western Railways)

Sh PS Rawal of village Shansha, Lahoul

 (former Addl DG, RPF)

Sh Sundar Thakur of village Khangsar,Lahoul

(former Principal Commissioner,Customs and Central Excise)



Sh Ranjit Thakur of village Sumnam,Lahoul

(retd IOFS and former GeneralManager Ordnance Factory)

Sh BD Parsheera of village Rangbey, Lahoul

( retd Principal of  Sr Sec School)



Dr Bir Singh Sahni of village Lote, Lahoul  (retd CMO)



Dr PD Lal of village Tholang, Lahoul



Sh Roop Singh of village Rawaling, Lahoul

(retd DIG, SSB)



Dr Shamsher Pujara of village Ghushal,Lahoul

( retd CMO)

Dr Mohan Lal of village Ghushal, Lahoul

(retd CMO)



Sh Ram Nath of village Shooling, Lahoul

(former Chief General Manager & Country Head, SIDBI)

Sh GC Gailong of village Beeling, Lahoul

(retd GMand Director, GIC)



Sh Prem Katoch of village Sissu, Lahoul (DySP retd)



Sh Prem Singh Thamas of  Upper Keylong, Lahoul

 (retd AGM, SBI)



Sh Tashi Chharing of village Raling, Lahoul

 (retd Chief Manager, Indian Overseas Bank)



Sh RN Vidyarthi of Lahoul

(retd Registrar Vigilance, Forest Deptt)



VICE CHAIRPERSON OF ZILA PARISHAD AND

GRAM PANCHAYAT PRADHANS OF LAHOUL-SPITI



Smt Shashi Kiran of village Ghushal, Vice Chairperson

of Zila Parishad, Lahoul-Spiti



Sh Sat Prakash, Pradhan, Gram Panchayat, Warpa, Lahoul



Sh Rajesh Rappa, Pradhan, Gram Panchayat, Jobrang, Lahoul

Sh Surender Kiru, Pradhan, Gram Panchayat, Jahlma, Lahoul



Sh Arvind Katoch, Pradhan, Gram Panchayat, Gohrma, Lahoul



Sh Saroj Kumar, Pradhan, Gram Panchayat, Nalda, Lahoul

Sh Sher Singh, Pradhan, Gram Panchayat, Langcha, Spiti



Sh Tapka Angchuk, Pradhan, Gram Panchayat, Losar, Spiti



Smt Dechen Butith, Pradhan, Gram Panchayat, Hull, Spiti



Sh Sanjeev, Pradhan, Gram Panchayat, Khurik, Spiti



Smt Tenzin Angmo, Pradhan, Gram Panchayat, Kibber, Spiti



Sh Chewang, Pradhan, Gram Panchayat, Sagnam, Spiti



Smt Lamo Butith, Pradhan, Gram Panchayat, Kaza, Spiti



Ms Tanzin Angmo, Pradhan, Gram Panchayat, Demul, Spiti



Ms Dechen Angmo, Pradhan, Gram Panchayat, Tabo, Spiti



--
Dr Jai Prakash Narain
Senior Visiting Fellow, University of New South Wales, Sydney, Au
Email: narainjp88@gmail.com

Mob: 0091 8800876855, 9582811148

Former Regional Adviser & Director, Communicable Diseases
WHO Regional Office for South-East Asia

Sunday, April 30, 2017

เค†เคธ्เคฅाเค†เคธ्เคฅा เค•ा เคธंเค—เคฎ เคธ्เคฅเคฒ - เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคฎंเคฆिเคฐ

เค†เคธ्เคฅाเค†เคธ्เคฅा เค•ा เคธंเค—เคฎ เคธ्เคฅเคฒ - เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคฎंเคฆिเคฐ
• เคถेเคฐ เคธिंเคน

เคฆेเคตเคฆाเคฐ เค”เคฐ เคšीเคก़ เค•े เค›िเคคเคฐे เคœंเค—เคฒ เค•े เคฎเคง्เคฏ‍ เคธे เคฎोเคก़ เค•े เคฌाเคฆ เคฎोเคก़ เคตाเคฒी เคธंเค•เคฐी เคธเคก़เค• เคธे เค…เคชเคจे เคฆिเคฒ เค•ो เคฅाเคฎे เคœเคฌ เคถ्เคฐी เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคฎंเคฆिเคฐ เค•े เคชाเคธ เคชเคนुंเคšเคคे เคนैं, เคคो เค…เคชเคจे เคคเคจ เคฎเคจ เคฎें เคเค• เค…เคฒौเค•िเค• เคญाเคต เค•ी เค…เคจुเคญूเคคि เคนोเคคी เคนै । เคเคธा เค†เคญाเคธ เคนोเคคा เคนै เคฎाเคจो เค†เคช เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคเค• เคเคธे เคฒोเค• เคฎें เคชเคนुंเคš เค—เค เคนैं เคœो เค•เคฒ्เคชเคจा เค”เคฐ เคธเคชเคจों เคตाเคฒे เคธ्เคตเคฐ्เค— เค•ा เค…เคนเคธाเคธ เค•เคฐाเคคा เคนै । เคฎเคจ เค”เคฐ เคฎเคธ्เคคिเคท्เค•  เคฆोเคจों เค…เคญिเคญूเคค เคนोเค•เคฐ เค•ुเค› เคธोเคšเคจे เค•ी เคฌเคœाเค เค•ेเคตเคฒ เคตाเคน เคตाเคน เค•เคฐ เค‰เค เคคा เคนै !  เค”เคฐ, เคญเค—เคตाเคจ เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เค•े เคช्เคฐเคคि เคฎเคจ เคฎें เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เค”เคฐ เคธเคฎเคฐ्เคชเคฃ เค•ी เคเคธी เค‰เคค्เค•เคนเคŸ เคญाเคตเคจा เคœाเค— เค‰เค เคคी เค•ि เคต्เคฏ เค•्เคคि เคœैเคธे เค…เคชเคจा เคธुเคง เคฌुเค˜ เค–ोเค•เคฐ เค•िเคธी เคฆूเคธเคฐी เคนी เคฆुเคจिเคฏा เคฎें เคชเคนुंเคšा เคนुเค† เค…เคจुเคญเคต เค•เคฐเคคा เคนै । เคŠเคชเคฐ เค†เคธเคฎाเคจ เค•ी เค“ เคฆेเค–े, เคคो เคฒเค—เคคा เคนै เค†เค•ाเคถ เคชृเคฅ्เคตी เคธे เคฎिเคฒเคจे เค•ो เค†เคคुเคฐ เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เค†เค•ाเคถ เคฌเคนुเคค เคชाเคธ เคฎें เคฆिเค–เคคा เคนै । เคเคธा เคฒเค—เคคा เคนै, เคฎाเคจो เคชเคฐ्เคตเคค เค•े เคถिเค–เคฐ เค…เคชเคจे เคถीเคถ เค•ो เคुเค•ाเค•เคฐ เคฒोเค—ों เค•े เค†เค—เคฎเคจ เคชเคฐ เคนเคฐ्เคทिเคค เคนोเค•เคฐ เค†เค•ाเคถ เค•ो เค…เคชเคจे เคถीเคถ เคฎें เค‰เค ाเค เคธ्เคตाเค—เคค  เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं । เคชเคฐ्เคตเคค เค•ी เคฏे เคงाเคฐाเคं เค”เคฐ เค‰เคจเค•े เคถिเค–เคฐ เคจैเคธเคฐ्เค—िเค• เคธौंเคฆเคฐ्เคฏ เค”เคฐ เคนเคฐीเคคिเคฎा เคธे เคฒเคนเคฒเคนा เคฐเคนी เคนोเคคी เคนैं । เคœिเคธ เค“เคฐ เคญी เคฆृเคท्เคŸि เค‰เค ाเค•เคฐ เคฆेเค–ें,  เคธเคฌ เค“เคฐ เคœเคฒเคงाเคฐा เค•े เคธाเคฅ -เคธाเคฅ เค˜ाเคŸी เคธी เคฌเคจ เค—เคˆ เคนै । เคฌेเคถเค• เคตे เคจाเคฒे เคนी เคนैं । เคฒेเค•िเคจ เคธ्เคตเคš्เค› , เคถीเคคเคฒ เคชाเคจी เคชूเคฐे เคตेเค— เคธे เคฌเคนเคคा เคนुเค† เคธเคฌเค•ो เค…เคšंเคญिเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคธाเคฅ เคนी เคฎाเคจเคธिเค•  เคถांเคคि เค”เคฐ เคธुเค•ूเคจ เค•ा เค…เคนเคธाเคธ เค•เคฐाเคคा เคนै । เคŠंเคšे เคถिเค–เคฐों เคชเคฐ เคœुเคฒाเคˆ เคฎाเคน เคฎें เคญी เคฎเคŸเคฎैเคฒी เคนो เค—เคˆ เคฌเคฐ्เคซ เค•ी เคชเคฐเคคों เค•े เค…เคตเคถेเคท เคชเคก़े เคฆिเค– เคœाเคคे เคนैं । เคฏเคนां เค•ी เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคฐूเคช เค›เคŸा เค”เคฐ เค…เคตเคฐ्เคฃเคจीเคฏ เคธौंเคฆเคฐ्เคฏ เค•ो เคฆेเค– เคนเคฐ เค•ोเคˆ เคšเคฎเคค्เค•ृเคค เคธा เค–เคก़ा เคฐเคน เคœाเคคा เคนै ।

เคธंเค•เคฐी, เคšเคฎเค•ीเคฒी เคšเคŸ्เคŸाเคจों เคธे เคธเคŸी เคธเคก़เค• เค”เคฐ เคจीเคšे เคตेเค— เคธे เคฌเคนเคคी เคšเคจ्เคฆ्เคฐूเคญाเค—ा เคจเคฆी เคนै !  เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคญाเค— เคจเคฆी เค†เค—े เคœाเค•เคฐ เคœเคฎ्เคฎू् เค•เคถ्เคฎीเคฐ เคธे เคนोเคคी เคนुเคˆ เคšिเคจाเคฌ เคจเคฆी เค•े เคจाเคฎ เคธे เคชाเค•िเคธ्เคคााเคจ เคชเคนुंเคšเคคी เคนै । เคšเคจ्เคฆ्เคฐ เคญाเค—ा เคจเคฆी  เค•े เค•िเคจाเคฐे เค•िเคจाเคฐे เค—ाเคก़ी เคฎें เคฆिเคฒ เค•เคก़ा เค•เคฐเค•े เคฌैเค े เคฐเคนเคจे เค•े เคชเคถ्เคšाเคค เคœเคฌ เคคीเคจों เคฒोเค•ों เค•े เคธ्เคตाเคฎी เคญเค—เคตाเคจ เคถिเคต เค•ी เคญूเคฎि เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคฎें เคช्เคฐเคตेเคถ เค•เคฐเคคे เคนैं, เคคो เคฐाเคธ्เคคे  เค•ी เคธाเคฐी เคฅเค•ाเคตเคŸ, เคงूเคฒ- เคฎिเคŸ्เคŸी เคธे เค…เคŸी เคธเคก़เค• เค•े เค—เคก्เคขों เค•े เคงเค•्เค•े เคญूเคฒ เคœाเคคे เคนैं । เคฏเคน เคชเคฐ्เคตเคคीเคฏ เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฒाเคนुเคฒ เค•ा เคเคธा เคญाเค— เคนै เคœเคนां เคนिंเคฆूु   เคฌเคนुเคธंเค–्เคฏा  เคฎें เคนैं เค”เคฐ เคชूเคฐा เค•्เคทेเคค्เคฐ เคถिเคตเคฎเคฏ เคนै । เคฒेเค•िเคจ เคญเค—เคตाเคจ เคถिเคต เค•े เคธाเคฅ เคญเค—เคตाเคจ เคฌुเคฆ्เคง เค•ा เคญी เค‰เคคเคจा เคนी เคช्เคฐเคญाเคต เคนै เค”เคฐ เค‰เคคเคจी เคนी เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เคคเคฅा เคญเค•्เคคि เคญाเคตเคจा เคนै । เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เค—ांเคต เคœिเคฒा เคฎुเค–्เคฏाเคฒเคฏ เค•ेเคฒंเค— เคธे เคฒเค—เคญเค— 50 เค•िเคฒोเคฎीเคŸเคฐ เค•ी เคฆूเคฐी เคชเคฐ เคธ्เคฅिเคค เคนै । เคค्เคฐिเคฒोเค•ीเคจाเคฅ เค•ा เคฎंเคฆिเคฐ เคถिเค–เคฐ เคถैเคฒी เคฎें เคจिเคฐ्เคฎिเคค เคนै । เคฎंเคฆिเคฐ เค•ी เคฌเคจाเคตเคŸ เค•เคฒा เค”เคฐ เคตाเคธ्เคคु  เคถिเคฒ्เคช เค•ा เคฌेเคœोเคก़ เคจเคฎूเคจा เคนै । เค‡เคคिเคนाเคธเค•ाเคฐों เค•ा เคฎाเคจเคจा เคนै เค•ि เค‡เคธ เคฎंเคฆिเคฐ เค•ो
เคšंเคฌा เค•े เคฐाเคœा เคฒเคฒिเคคाเคฆिเคค्เคฏ् เคจे เคจเคตीं- เคฆเคธเคตीं เคถเคคाเคฌ्เคฆी เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐाเคฏा เคฅा । เค•ुเค› เค‡เคคिเคนाเคธเค•ाเคฐ เคฏเคน เคญी เคฎाเคจเคคे เคนैं เค•ि เค‡เคธ เคช्เคฐाเคšीเคจ เคนिंเคฆू เคฎंเคฆिเคฐ  เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคšंเคฌा เค•े เคฐाเคœा เค…เคฒเคฌเคฐ เคธेเคจ เค•ी เคชเคค्เคจी เคฐाเคจी เคธुเคฒ्เคคाเคจ เคฆेเคตी เคจे เคจเคตीं- เคฆเคธเคตीं เคถเคคाเคฌ्เคฆीं เค•े เคฆौเคฐाเคจ เค•िเคฏा เคฅा । เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคธंเคฌंเคงी เคคเคฅ्เคฏों เคฎें เคฎเคคเคญिเคจ्เคจเคคा เคนो เคธเค•เคคी เคนै । เคฒेเค•िเคจ เคฏเคน เคจिเคฐ्เคตिเคตाเคฆ เคนै เค•ि เค‡เคธे เคšंเคฌा เค•े เคฐाเคœเคตंเคถों เคฆ्เคตाเคฐा เคจिเคฐ्เคฎिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคฅा । เคถ्เคฐी เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคœी เค•ा เคฎंเคฆिเคฐ เคช्เคฐाเคšीเคจ เคนिंเคฆू  เคฎंเคฆिเคฐों เคฎें เคธे เคเค• เคนै । เคเคธा เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै เค•ि เคฐाเคœा เค•ा เคฌोเคงिเคธเคค्เคตा เค†เคฐ्เคฏ เค…เคตเคฒोเค•ीเคคेเคถ्เคตเคฐ เค•े เคช्เคฐเคคि เค…เค—ाเคง เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เค”เคฐ เคญเค•्เคคि เคญाเคตเคจा  เคนोเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคคीเคจों เคฒोเค•ों เค•े เคธ्เคตाเคฎी เคญเค—เคตाเคจ เคถिเคต เค•े เคธाเคฅ เคญเค—เคตाเคจ เคฌुเคฆ्เคง เค•ी เคช्เคฐเคคिเคฎा เคธ्เคฅाเคชिเคค เค•ी เคฅी ।  

เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคฆो เคธंเคธ्เค•ृเคคिเคฏों, เคธंเคธ्เค•ाเคฐों, เคฆो เคงเคฐ्เคฎों, เค…เคจुเคฏाเคฏिเค“ं, เคฎाเคจ्เคฏเคคाเค“ं เค”เคฐ เคฎเคฐ्เคฏाเคฆाเค“ं เค•ा เคธंเค—เคฎ เคธ्เคฅเคฒ เคนै । เค—เคฐ्เคฎीं เค•े เคฎौเคธเคฎ เคฎें เคนिंเคฆु เค”เคฐ เคฌौเคง เคฆोเคจों เคนी เคงเคฐ्เคฎों เค•े เคฒोเค— เคนเคœाเคฐों เค•ी เคธंเค–्เคฏा เคฎें เคฆเคฐ्เคถเคจाเคฐ्เคฅ, เคฎเคจ्เคจเคค เคฎांเค—เคจे เค…เคฅเคตा เคฎเคจ्เคจเคค เคชूเคฐी เคนोเคจे เคชเคฐ เค†เคญाเคฐ เคต्เคฏเคนเค•्เคค เค•เคฐเคจे, เคช्เคฐिเคฏเคœเคจों เค•े เคฌिเค›ुเคก़ เคœाเคจे เค•े เค‰เคชเคฐाเคจ्เคค  เคคीเคฐ्เคฅ เคธ्เคฅเคฒ เค•ा เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•เคฐเคจे เค•े เคธाเคฅ เคธाเคฅ เค…เคชเคจे เค‰เคฆ्เค—ाเคฐों, เคถ्เคฐเคฆ्เคงांเคœเคฒि เคธुเคฎเคจ เค…เคฐ्เคชिเคค, เคธเคฎเคฐ्เคชिเคค เค•เคฐเคจे เค†เคคे เคนैं । เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เค•ा เคฎंเคฆिเคฐ เคเค• เคŸीเคฒेเคจुเคฎा เคšเคŸ्เคŸाเคจ  เคชเคฐ เคฌเคจा เคนुเค†  เคนै । เคšเคŸ्เคŸाเคจ เคธे เคจीเคšे เคนเคœाเคฐों เคซुเคŸ เค—เคนเคฐी เค–ाเคˆ เคนै । เคฆूเคฐ เคธे เคนी เคฎंเคฆिเคฐ เค•े เคถिเค–เคฐ เคธे เคฒเคนเคฐाเคคा เค•ेเคธเคฐिเคฏा เคง्เคตเคœ เค”เคฐ เคธाเคฎเคจे เคกोเคฐिเคฏों เคธे เคฌंเคงे, เคŸंเค—े เคฌौเคง เคงเคฐ्เคฎ เค•े เคชเคตिเคค्เคฐ เค”เคฐ เค†เคฆเคฐ, เคฎाเคจ เค•ा เคช्เคฐเคคीเค• เค–เคค्เคคเค•, เค›เคชी เคนुเคˆ เคฐंเค—ीเคจ เคชเคคाเค•ाเคं, เคธเคซेเคฆ เคฐेเคถเคฎी เคฆुเคชเคŸ्เคŸा เค…เคฅเคตा เคตเคธ्เคค्เคฐ เคธเคญी เคฆिเคถाเค“ं เคฎें  เคซैเคฒे เคนเคตा เคฎें เคूเคฒเคคे, เคซเคฐเคซเคฐाเคคे เคจเคœเคฐ เค†เคคे เคนैं ।

เค•िंเคตเคฆंเคคी เคนै เค•ि เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เค—ांเคต เคฎें  เคเค• เคชुเคนाเคฒ (เคšเคฐเคตाเคนा/เค—เคก़เคฐिเคฏा ) เคฐเคนเคคा เคฅा । เคตเคน เค—ांเคต เคตाเคฒों เค•ी เคญेเคกें เคšเคฐाเคคा เคฅा । เคตเคน เคธुเคฌเคน เค…เคชเคจी เคญेเคก़ों เค•ो เคšเคฐाเคจे เค•े เคฒिเค เคชเคฐ्เคตเคค เคถिเค–เคฐों เคคเค• เคฒे เคœाเคคा เคฅा । เคญेเคก़ों เค•े เคธाเคฅ เคธाเคฅ เคชเคฐ्เคตเคค เคถिเค–เคฐों เคชเคฐ เคšเคข़เคคे, เคšเคฒเคคे เคฅเค• เคœाเคคा, เคคो เค•ुเค› เคธเคฎเคฏ เค•े เคฒिเค เคตिเคถ्เคฐाเคฎ เค•เคฐเคจे เค•े เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธे เคธो เคœाเคคा เคฅा । เค‡เคธ เคฆौเคฐाเคจ เคธ्เคตेเคฐ्เค—เคฒोเค• เค•ी เคชเคฐिเคฏां เค†เค•เคฐ เคญेเคก़ों เค•े เคฆूเคง เคจिเค•ाเคฒ เคฒेเคคी เคฅी । เคšเคฐเคตाเคนे เค•ो เค•ुเค› เคชเคคा เคจเคนीं เคšเคฒเคคा เคฅा । เคถाเคฎ เค•ो เค—ांเคต เค•े เคฒोเค— เคœเคฌ เคชाเคคे เค•ि เค‰เคจเค•ी เคญेเคก़ों เค•े เคฆूเคง เค•िเคธी เคจे เคจिเค•ाเคฒ เคฒिเคฏा เคนै, เคคो เคตे เคšเคฐเคตाเคนे เคชเคฐ เคถเค• เค•เคฐเคคे เค”เคฐ เค‰เคธे เคฌुเคฐा -เคญเคฒा เค•เคนเคคे । เค—เคก़เคฐिเคฏा เคฌिเคจा เค•เคธूเคฐ เคฎเคจ เคฎเคธोเคธเค•เคฐ เคฐเคน เคœाเคคा ।
เคเค• เคฆिเคจ เค‰เคธเคจे เค ाเคจ เคฒिเคฏा เค•ि เคฆेเค–ें เคญेเคก़ों เค•ो เค•ौเคจ เคฆुเคน เคฒेเคคा เคนै । เค‡เคธ เคฐเคนเคธ्เคฏ  เค•ो เคœाเคจเคจे เค•े เคฒिเค เค‰เคธเคจे เคจींเคฆ เคฎें เคนोเคจे  เค•ा เคฌเคนाเคจा เค•िเคฏा । เค‰เคธเคจे เคฆेเค–ा, เค…เคจिंเคฆ्เคฏเคฏ เคธौंเคฆเคฐ्เคฏ เคตाเคฒी เคธाเคค เคชเคฐिเคฏां เคญेเคก़ों เค•े เคฌीเคš เค†เค•เคฐ เคญेเคก़ों เค•ो เคฆुเคนเคจे เคฒเค—ी เคนैं । เคšเคฐเคตाเคนे เคจे เค†เคœ เค…เคชเคจी เค†ंเค–ों เคธे เค‰เคจ्เคนें เคฆेเค– เคฒिเคฏा เคฅा । เค‰เคธเคจे เคเค• เคชเคฐी เค•ो เคชเค•เคก़ เคฒिเคฏा เค”เคฐ เค…เคชเคจी เคชीเค  เคชเคฐ เค‰เค ाเค•เคฐ เค—ांเคต เค•ी เค“เคฐ เค‡เคธ เค†เคถเคฏ เคธे เคšเคฒ เคชเคก़ा เค•ि เค—ांเคต เค•ो เคฆिเค–ा เคธเค•े เค•ि เคญेเคก़ों เค•ा เคฆुเคง เคšुเคฐाเคจे เคตाเคฒी เค•ो เค‰เคธเคจे เค†เคœ เคชเค•เคก़ เคฒिเคฏा เคนै । เค…เคชเคจे เคธाเคฅी เคชเคฐी เค•ो เคšเคฐเคตाเคนे เค•ी เคชเค•เคก़ เคธे เค›ुเคก़เคตाเคจे เค•े เคฒिเค เค…เคจ्เคฏ เค›เคน เคชเคฐिเคฏां เคญी เค—เคก़เคฐिเคฏा เค•े เคชीเค›े เคšเคฒ เคชเคก़ी । เคœिเคธ เคชเคฐी เค•ो เค—เคก़เคฐिเคฏा เคจे เคชเค•เคก़ เค•เคฐ เค…เคชเคจी เคชीเค  เคชเคฐ เค‰เค ा เคฐเค–ा เคฅा, เค‰เคธเคจे เค…เคชเคจा เคชเคฐिเคšเคฏ เคฆेเคคे เคนुเค เค—เคก़เคฐिเคฏा เค•ो เคฌเคคाเคฏा เค•ि เคตเคน เคชเคฐी เคนै เค”เคฐ เคถเคฐ्เคค เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคชเค•เคก़ी เค—เคˆ เคชเคฐी เค•ो เค…เคชเคจी เคชीเค  เคชเคฐ เค‰เค ाเค เคชुเคนाเคฒ เค†เค—े เค†เค—े เคšเคฒเคคा เคฐเคนा เค”เคฐ เค›เคน เค…เคจ्เคฏ  เคชเคฐिเคฏां เคชीเค›े । เคšเคฒเคคे เคšเคฒเคคे เคšเคฐเคตाเคนे เค•ो เคœिเคœ्เคžाเคธा เคนोเคจे เคฒเค—ी เค”เคฐ เค‰เคธे เคฒเค—ा เค•ि เคตเคน เคฎूเคฐ्เค– เคคो เคจเคนीं เคฌเคจ เค—เคฏा เคนै । เค‡เคธ เคตिเคšाเคฐ เค•े เค†เคคे เคนी เคตเคน เคถเคฐ्เคค เค•ो เคญूเคฒ เค—เคฏा । เค‰เคธเคจे เคชीเค›े เคฎुเคก़เค•เคฐ เคฆेเค–ा । เคเค• เคชเคฐी เค‰เคธเค•ी เคชीเค  เคฎें เค”เคฐ เค›เคน เคชเคฐिเคฏां เคชเคฐिเคฏां เคชीเค›े เค† เคฐเคนी เคฅीं । เคฒेเค•िเคจ เคชीเค›े เคฎुเคก़เค•เค•เคฐ เคฆेเค–्เคคेเค‰ เคนी เค—เคก़เคฐिเคฏा เคถैเคฒ เคนो เค—เคฏा ।

เคธाเคค เคชเคฐिเคฏां เคธाเคค เคงाเคฐाเค“ं เค•े เคฐूเคช เคฎें เค†เคœ เคญी เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคฎंเคฆिเคฐ เค•े เคธाเคฎเคจे เคธे เคจिเค•เคฒเคคी เคนैं, เค”เคฐ เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคญाเค—ा เคจเคฆी เคฎें เคธเคฎा เคœाเคคी เคนै । เคฎाเคจ्เคฏเคคा เคนै เค•ि เค‡เคจ เคธाเคค เคงाเคฐाเค“ं เค•ा เคชाเคจी เคฆूเคง เค•ी เคคเคฐเคน เคงเคตเคฒ เคนोเคคा เคนै,  เคšाเคนे เค•िเคคเคจी เคนी เคตเคฐ्เคทा เคนो, เคฌเคฐ्เคซ เคชเคก़े เค…เคฅเคตा เคฌाเคข़ เค†เค । เค‡เคจ เคธाเคค เคงाเคฐाเค“ं เค•ा เคชाเคจी เค•เคญी เคญी เค—ंเคฆเคฒा เคฏा เคฎเคŸเคฎैเคฒा เคจเคนीं เคนोเคคा เคนै । เคนเคฎेเคถा เคฆूเคง เค•ी เคคเคฐเคน เคงเคตเคฒ เคนी เคฐเคนเคคा เคนै ।

เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคฎंเคฆिเคฐ เคฎें เคญเค—เคตाเคจ เคถिเคต เค•ी เค…เคช्เคฐเคคिเคฎ เคธौंเคฆเคฐ्เคฏ เคตाเคฒी เค›เคน เคญुเคœाเค“ं เคตाเคฒी เคธเคซेเคฆ เคธंเค—เคฎเคฐเคฎเคฐ เค•ी เคฎूเคฐ्เคคि เคฎंเคฆिเคฐ เค•े เค—เคฐ्เคญเค—ृเคน เคฎें เคธ्เคฅाเคชिเคค เคนै । เคธ्เคฒेเคŸी เคฐंเค— เค•ी เคฎूเคฒ เคช्เคฐเคธ्เคคเคฐ เคช्เคฐเคคिเคฎा เคฆเคถเค•ों เคชเคนเคฒे เคฎंเคฆिเคฐ เคธे เคšोเคฐी เคนो เคšुเค•ी เคนै । เคค्เคฐिเคฒोเค•ीเคจाเคฅ เคญเค—เคตाเคจ เคถिเคต เค•े เคถीเคถ เคชเคฐ เคคเคชเคธ्เคฏा เคฎें เคฒीเคจ เคญเค—เคตाเคจ เคฌुเคฆ्เคง เค•ी เคฒเค˜ु เค†เค•ाเคฐ เคฎें เคช्เคฐเคคिเคฎा เคตिเคฐाเคœเคฎाเคจ เคนै । เคฌुเคฆ्เคง เค•ी เคช्เคฐเคคिเคฎा เค†เค•ाเคฐ เคฎें เคญเค—เคตाเคจ เคถिเคต เค•ी เคฎूเคฐ्เคคि เคธे เคฌเคนुเคค เค›ोเคŸी เคฒเค—เคคी เคนै । เค—เคฐ्เคญเค—ृเคน เคฎें เคธ्เคฅाเคชिเคค เคฎूเคฐ्เคคिเคฏां เค…เคฎूเคฒ्เคฏ เคฎเคฃि เคฎाเคฃिเค•्เคฏों เคฐเคค्เคจों เค”เคฐ เคธ्เคตเคฐ्เคฃ เค†เคญुเคทเคฃों เคธे เคธเคœी เคนैं । เคชीเคค เคถुเคญ्เคฐ เคเคตं เค•ेเคธเคฐिเคฏा เคฐंเค— เค•े เคตเคธ्เคค्เคฐों เคธे เคขเค•ी เคฎूเคฐ्เคคिเคฏों เคธे เค…เคตเคฐ्เคฃเคจीเคฏ เคคेเคœ เคธी เคจिเค•เคฒเคคी เคนुเคˆ เคช्เคฐเคคीเคค เคนोเคคा เคนै เคœिเคธเคธे เคถ्เคฐเคฆ्เคงाเคฒु เค…เคญिเคญूเคค เคนोเค•เคฐ เค…เคชเคจी เคธुเคง เคฌुเคง เคญुเคฒाเค•เคฐ เค•ुเค› เค•्เคทเคฃों เค•े เคฒिเค เค‰เคจเค•े เคธाเคฅ เคเค•ाเค•ाเคฐ เคนो เคœाเคคा เคนै ।   เคฒेเค•िเคจ เคฎंเคฆिเคฐ เค•ा เคชुเคœाเคฐी เคฌौเคง เคฒाเคฎा เคนै । เคฏे เคฒाเคฎा เคธเคฎเคฏ เคธเคฎเคฏ เคชเคฐ เค•ुเค› เคตเคฐ्เคทों เค•े เค…ंเคคเคฐाเคฒ เคฎें เคฌเคฆเคฒเคคे เคฐเคนเคคे เคนैं । เคฎंเคฆिเคฐ เค•ा เคช्เคฐเคตेเคถ เคฆ्เคตाเคฐ เค…เคฆ्เคญुเคค เค”เคฐ เค…เคจोเค–ा เคนै । เคฎुเค–्เคฏ เคฆ्เคตाเคฐ เค•े เคฆोเคจों เค“เคฐ เคชเคค्เคฅเคฐ เค•े เคŠंเคšे เคธ्เคคंเคญ เคฌเคจे เคนुเค  เคนैं เคœो เค›เคค (เคธीเคฒिंเค—) เคคเค• เค–เคก़े เคนैं । เค‡เคจ เคธ्เคคंเคญों เค•ो เคงเคฐ्เคฎ เค”เคฐ เคชाเคช เค•ा เคธ्เคคं‍เคญ เค•เคนा เคœाเคคा เคนै । เคช्เคฐเคตेเคถ เคฆ्เคตाเคฐ เค”เคฐ เค‡เคจ เคธ्เคคं เคญों เค•े เคฎเคง्เคฏเค— เคฌเคนुเคค เคธंเค•เคฐी เคœเค—เคน เคนै । เค‡เคจ เคธ्เคคं เคญों เค•े เคฌीเคš เค…เคค्เคฏंเค•เคค เคธंเค•เคฐे เคธ्เคฅा เคจ เคธे เคนोเค•เคฐ เคœो เคต्เคฏเค•्เคคि เค—เคฐ्เคญเค—ृเคน เคฎें เคช्เคฐเคตेเคถ เค•เคฐเคคा เคนै เค…เคฅเคตा เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•เคฒเคคा เคนै, เคเคธी เคฎाเคจ्เคฏ्เคคा เคนै เค•ि เคตเคน เคธเคš्เคšा‍, เคˆเคฎाเคจเคฆाเคฐ เค”เคฐ เคงเคฐ्เคฎाเคค्เคฎां เคนै । เคฒेเค•िเคจ เคœो เค‡เคจ เคธंเค•เคฐे เคฆ्เคตाเคฐों เคฎें เคซंเคธ เคœाเคคा เคนै, เคคो เคตเคน เคชाเค–เคฃ्เคกी เค”เคฐ เคชाเคชी เคนै ।

เคฎंเคฆिเคฐ เคฎें เค…เค–เคฃ्เคก เคœ्เคฏोเคค เคœเคฒเคคी เคฐเคนเคคी เคนै เคšाเคนे เค•ैเคธा เคญी เคธเคฎเคฏ เค…เคฅเคตा เค‹เคคु เคนो । เค—เคฐ्เคญเค—ृเคน เคฎें เคช्เคฐเคตेเคถ เคธे เคชเคนเคฒे เคฎंเคฆिเคฐ เค•े เคช्เคฐांเค—เคฃ เคฎें เคธ्เคซเคŸिเค• เคชเคค्เคฅเคฐ (เค—्เคฐेเคจाเค‡เคŸ) เค•ा เคฌเคจा เคถिเคตเคฒिंเค— เคนै ।  เคจंเคฆी เค”เคฐ เคถिเคต เค•े เค—เคฃ เคนैं । เคช्เคฐांเค—เคฃ เค”เคฐ เค—เคฐ्เคญเค—ृเคน เค•े เคฎเคง्เคฏเคฎ เคญाเค— เคฎें เคฎเคจे เคฏाเคจी เคงเคฐ्เคฎเคšเค•्เคฐ เคธเคœे เคนैं । เค‡เคจ เคงเคฐ्เคฎเคšเค•्เคฐों เคฎें เคญोเคŸी เคญाเคทा เคฎें เคฎंเคค्เคฐ เค‰เคฐ्เคค्เค•ीเคฃ เค•िเคฏे เค—เค เคนैं । เค…ंเคฆเคฐ เค—เคฐ्เคญเค—ृเคน เคฎें เคธ्เคฅाเคชिเคค เคช्เคฐเคคिเคฎाเค“ं เค•ा เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•เคฐเคจे เค•े เคชเคถ्เคšाเคค เคฌाเคนเคฐ เคธเคœाเคตเคŸ เค•े เคธाเคฅ เคฌเคจाเค เค—เค เค‡เคจ เคฎเคจे เค•ो เคฆाเคं  เคนाเคฅ เคธे เค˜ुเคฎाเคจा เคชुเคฃ्เคฏ เค•ा เค•ाเคฐ्เคฏ เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै । เค‡เคจ्เคนें  เคซिเคฐाเคคे เคนुเค เคฎเคจ्เคจเคค เคฎांเค—ी เคœाเคคी เคนै เค…เคฅเคตा เคตांเค›िเคค เค‡เคš्เค›ा เค•ी เคช्เคฐाเคช्เคคि เค•े เคฒिเค เคช्เคฐाเคฐ्เคฅเคจा เค•ी เคœाเคคी เคนै । เคฌाเคนเคฐ เค†ंเค—เคจ เคฎें เคนเคตเคจเค•ुंเคก เคฎें เค—เคก़ाเค เคตिเคถाเคฒ เคค्เคฐिเคถूเคฒ เคชเคฐ เค†เคฎ เคนिंเคฆु เคฎंเคฆिเคฐों เค•ी เคญांเคคि เคฎเคจ्เคจเคคों เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฌंเคงे เคงाเค—े, เคฐेเคถเคฎी เค•เคชเคกों เค•े เคŸुเค•เคก़े เค”เคฐ เค–เคคเค• เคฒเคŸเค•े, เคฌंเคงे เคธเคนเคœ เคนी เคจเคœเคฐ เค†เคคे เคนैं ।

เค‡เคธ เคฎंเคฆिเคฐ เค•ी เคตिเคถेเคทเคคा เคนै เค•ि เคฏเคนां เคจ เค…เคงिเค• เค†เคกंเคฌเคฐ เคนै, เค”เคฐ เคจा เคนी เค…เคงिเค• เคฌंเคฆिเคถें เค…เคฅเคตा   เคนिเคฆाเคฏเคคें เคนैं । เค†เคฎ เคงाเคฐ्เคฎिเค• เคธ्เคฅाเคจों เค•े เคตिเคชเคฐीเคค เคฏเคนां เคจ เคฒाเคฒเคšी เคชंเคกिเคค เคนैं,  เคจा เคฒोเคญी เคชंเคกे เคชुเคœाเคฐी ।   เคจ เคญिเค–ाเคฐी เคนैं, เคจ เคฎांเค—เคจे,  เค เค—เคจे เคตाเคฒे เคฒोเค— เคนैं । เคธเคฐเคฒ เคธ्เคตเคญाเคต เค•े เคธीเคงे-เคธाเคฆे, เคญोเคฒे เค”เคฐ เคงเคฐ्เคฎเคญीเคฐू เคฒोเค— । เค›เคฒ, เค•เคชเคŸ เคธे เคฆूเคฐ ।

เค—เคฐ्เคฎिเคฏों เค•े เค‹เคคु เคฎें เคฆेเคถ เค•े เคธुเคฆूเคฐ เค•्เคทेเคค्เคฐों เคธे เคธाเคงु เคธंเคค เคค्เคฐिเคฒोเค•ीเคจाเคฅ เค•े เคฆเคฐ्เคถเคจ เคนेเคคु เคชเคนुंเคšเคคे เคนैं । เค‡เคจ เคชंเค•्เคคिเคฏों เค•े เคฒेเค–เค• เค•ो เคœुเคฒाเคˆ เคฎाเคน เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคเค• เคธाเคงु เคฎिเคฒे เคฅे เคœिเคจ्เคนों เคจे เคฌเคคाเคฏा เคฅा เค•ि เคตเคน เค‡เคธ เคตเคฐ्เคท เคฏाเคจी 2016 เคฎें เค‰เคœैเคจ เคฎें เคธเคฎ्เคชเคจ्เคจ เคนुเค เค•ुंเคญ เคฎें เคถाเคฎिเคฒ เคนोเค•เคฐ เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคฎें เคญोเคฒे เคถंเค•เคฐ เค•े เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•े เคฒिเค เค†เค เคนैं । เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคฏเคน เคชเคนाเคก़ी เคช्เคฐเคฆेเคถ เคตिเคถेเคทเค•เคฐ เคฒाเคนुเคฒ เคธ्เคชीเคคि เค•े เคฒोเค—ों เค•ी เค…เคชเคจे เค…เคฐाเคง्เคฏเคฒ เค•े เคช्เคฐเคคि เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เค”เคฐ เคญเค•्เคคि, เคตिเคถ्เคตाเคธ เค”เคฐ เค†เคธ्เคฅा เค•ा เคธंเค—เคฎ เคธ्เคฅเคฒ เคนै । เค‡เคธเคธे เคญी เคฌเคข़เค•เคฐ เค†เคธ्เคฅा เค•ा เคธ्เคตเคฐ्เค—िเค• เคเคตं เคชाเคตเคจ เคธ्เคฅाเคจ เคนै, เคœเคนां เค‰เคจเค•े เคตिเคถ्เคตाเคธ เค”เคฐ เค†เคธ्เคฅा เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เค‰เคจเค•े เคˆเคท्เคŸ‍ เคฆेเคตों เค•ा เคตाเคธ เคนै । เคฒोเค—ों เค•ा เค‡เคจ เคชเคฐ เค‡เคคเคจी เค…เคŸूเคŸ เค†เคธ्เคฅा เคนै เค•ि เค•ोเคˆ เคญी เคงाเคฐ्เคฎिเค• เค•ाเคฐ्เคฏ,  เคถुเคญ เค…เคจुเคท्เค ाเคจ เค…เคฅเคตा เคฆुเค– เค”เคฐ เคถोเค• เค•े เคธเคฎเคฏ เคญी เค‰เคธ เค†เคฏोเคœเคจ, เคช्เคฐเคฏोเคœเคจ เค•ा เคฎुंเคน  เคธเคฆैเคต เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคฆिเคถा เค•ी เค“เคฐ เค•เคฐเค•े เคนी เคธเคฎ्เคชाเคจ्เคจ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै ।

เคฏเคนां เคญी เคฌाเคฐเคน เคตเคฐ्เคทों เค•े เคฌाเคฆ เค•ुंเคญ เค•ा เคฎेเคฒा เคฒเค—เคคा เคนै । เคชिเค›เคฒा เค•ुंเคญ 2015 เคฎें เคธเคฎ्เคชเคจ्เคจ เคนुเค† เคนै । เคช्เคฐเคคि เคตเคฐ्เคท เค…เค—เคธ्เคค เคฎाเคน เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคชोเคฐी เค•ा เคฎेเคฒा เคฒเค—เคคा เคนै । เคชोเคฐी เคฎें เคฒोเค— เคฆूเคฐ เคฆूเคฐ เคธे เค”เคฐ เคชूเคฐे เคœिเคฒे เค•े เคธाเคฅ เคธाเคฅ เค•िเคจ्เคจौเคฐ, เคฒेเคน- เคฒเคฆ्เคฆाเค– เคธे เคญी เคถ्เคฐเคฆ्เคงाเคฒु เคญเค•्เคคि เค”เคฐ เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เคญाเคต เคธे เค“เคค-เคช्เคฐोเคค เคนोเค•เคฐ เค†เคคे เคนैं । เคชाเคฐंเคชเคฐिเค•
เคตेเคถเคญूเคทा เคฎें เคตिเคถेเคทเค•เคฐ เคฎเคนिเคฒाเค“ं เค•ो เคšोเคกू (เค•เคคเคฐ/เค•เคฆเคฐ) เคฎें เคธเคœे -เคธंเคตเคฐे เค•ो เคฆेเค–เคคे เคนी เคฌเคจเคคा เคนै । เคฏเคน เคฎेเคฒा เค†เคชเคธी เคฎेเคฒเคœोเคฒ, เคฒोเค• เคธंเคธ्เค•ृूเคคि เค•ो เคฌเคšाเค เคฐเค–เคจे เคคเคฅा เคงाเคฐ्เคฎिเค• เคชเคฐंเคชเคฐा เค•े เคธंเคฐเค•्เคทเคฃ เค•ा เคญी เคชเคฐ्เคต เคนै ।

เคชिเค›เคฒे เค•ुเค› เคตเคฐ्เคทों เคธे เค…เคฌ เค‡เคธ เคฎंเคฆिเคฐ เค•ा เคฐเค–- เคฐเค–ाเคต, เคชूเคœा เค†เคฆि เค•ी เคœिเคฎ्เคฎेंเคฆाเคฐी เคฏाเคจी เคช्เคฐเคถाเคธเคจ เค•ा เคญाเคฐ เคนिเคฎाเคšเคฒ เคช्เคฐเคฆेเคถ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เค…เคชเคจे เคนाเคฅ เคฎें เคฒे เคฒिเคฏा เคนै ।  

• เคถेเคฐ เคธिंเคน, เคจाเค— เคฎंเคฆिเคฐ เค•ाเคฒोเคจी, เคถเคฎเคถी, เค•ुเคฒ्เคฒू, เคนिเคฎाเคšเคฒ เคช्เคฐเคฆेเคถ – 175126
E Mail: shersingh52@gmail.com
Mob: 8447037777

8/8/2016 เค•ा เคธंเค—เคฎ เคธ्เคฅเคฒ - เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคฎंเคฆिเคฐ
• เคถेเคฐ เคธिंเคน

เคฆेเคตเคฆाเคฐ เค”เคฐ เคšीเคก़ เค•े เค›िเคคเคฐे เคœंเค—เคฒ เค•े เคฎเคง्เคฏ‍ เคธे เคฎोเคก़ เค•े เคฌाเคฆ เคฎोเคก़ เคตाเคฒी เคธंเค•เคฐी เคธเคก़เค• เคธे เค…เคชเคจे เคฆिเคฒ เค•ो เคฅाเคฎे เคœเคฌ เคถ्เคฐी เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคฎंเคฆिเคฐ เค•े เคชाเคธ เคชเคนुंเคšเคคे เคนैं, เคคो เค…เคชเคจे เคคเคจ เคฎเคจ เคฎें เคเค• เค…เคฒौเค•िเค• เคญाเคต เค•ी เค…เคจुเคญूเคคि เคนोเคคी เคนै । เคเคธा เค†เคญाเคธ เคนोเคคा เคนै เคฎाเคจो เค†เคช เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคเค• เคเคธे เคฒोเค• เคฎें เคชเคนुंเคš เค—เค เคนैं เคœो เค•เคฒ्เคชเคจा เค”เคฐ เคธเคชเคจों เคตाเคฒे เคธ्เคตเคฐ्เค— เค•ा เค…เคนเคธाเคธ เค•เคฐाเคคा เคนै । เคฎเคจ เค”เคฐ เคฎเคธ्เคคिเคท्เค•  เคฆोเคจों เค…เคญिเคญूเคค เคนोเค•เคฐ เค•ुเค› เคธोเคšเคจे เค•ी เคฌเคœाเค เค•ेเคตเคฒ เคตाเคน เคตाเคน เค•เคฐ เค‰เค เคคा เคนै !  เค”เคฐ, เคญเค—เคตाเคจ เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เค•े เคช्เคฐเคคि เคฎเคจ เคฎें เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เค”เคฐ เคธเคฎเคฐ्เคชเคฃ เค•ी เคเคธी เค‰เคค्เค•เคนเคŸ เคญाเคตเคจा เคœाเค— เค‰เค เคคी เค•ि เคต्เคฏ เค•्เคคि เคœैเคธे เค…เคชเคจा เคธुเคง เคฌुเค˜ เค–ोเค•เคฐ เค•िเคธी เคฆूเคธเคฐी เคนी เคฆुเคจिเคฏा เคฎें เคชเคนुंเคšा เคนुเค† เค…เคจुเคญเคต เค•เคฐเคคा เคนै । เคŠเคชเคฐ เค†เคธเคฎाเคจ เค•ी เค“ เคฆेเค–े, เคคो เคฒเค—เคคा เคนै เค†เค•ाเคถ เคชृเคฅ्เคตी เคธे เคฎिเคฒเคจे เค•ो เค†เคคुเคฐ เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เค†เค•ाเคถ เคฌเคนुเคค เคชाเคธ เคฎें เคฆिเค–เคคा เคนै । เคเคธा เคฒเค—เคคा เคนै, เคฎाเคจो เคชเคฐ्เคตเคค เค•े เคถिเค–เคฐ เค…เคชเคจे เคถीเคถ เค•ो เคुเค•ाเค•เคฐ เคฒोเค—ों เค•े เค†เค—เคฎเคจ เคชเคฐ เคนเคฐ्เคทिเคค เคนोเค•เคฐ เค†เค•ाเคถ เค•ो เค…เคชเคจे เคถीเคถ เคฎें เค‰เค ाเค เคธ्เคตाเค—เคค  เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं । เคชเคฐ्เคตเคค เค•ी เคฏे เคงाเคฐाเคं เค”เคฐ เค‰เคจเค•े เคถिเค–เคฐ เคจैเคธเคฐ्เค—िเค• เคธौंเคฆเคฐ्เคฏ เค”เคฐ เคนเคฐीเคคिเคฎा เคธे เคฒเคนเคฒเคนा เคฐเคนी เคนोเคคी เคนैं । เคœिเคธ เค“เคฐ เคญी เคฆृเคท्เคŸि เค‰เค ाเค•เคฐ เคฆेเค–ें,  เคธเคฌ เค“เคฐ เคœเคฒเคงाเคฐा เค•े เคธाเคฅ -เคธाเคฅ เค˜ाเคŸी เคธी เคฌเคจ เค—เคˆ เคนै । เคฌेเคถเค• เคตे เคจाเคฒे เคนी เคนैं । เคฒेเค•िเคจ เคธ्เคตเคš्เค› , เคถीเคคเคฒ เคชाเคจी เคชूเคฐे เคตेเค— เคธे เคฌเคนเคคा เคนुเค† เคธเคฌเค•ो เค…เคšंเคญिเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคธाเคฅ เคนी เคฎाเคจเคธिเค•  เคถांเคคि เค”เคฐ เคธुเค•ूเคจ เค•ा เค…เคนเคธाเคธ เค•เคฐाเคคा เคนै । เคŠंเคšे เคถिเค–เคฐों เคชเคฐ เคœुเคฒाเคˆ เคฎाเคน เคฎें เคญी เคฎเคŸเคฎैเคฒी เคนो เค—เคˆ เคฌเคฐ्เคซ เค•ी เคชเคฐเคคों เค•े เค…เคตเคถेเคท เคชเคก़े เคฆिเค– เคœाเคคे เคนैं । เคฏเคนां เค•ी เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคฐूเคช เค›เคŸा เค”เคฐ เค…เคตเคฐ्เคฃเคจीเคฏ เคธौंเคฆเคฐ्เคฏ เค•ो เคฆेเค– เคนเคฐ เค•ोเคˆ เคšเคฎเคค्เค•ृเคค เคธा เค–เคก़ा เคฐเคน เคœाเคคा เคนै ।

เคธंเค•เคฐी, เคšเคฎเค•ीเคฒी เคšเคŸ्เคŸाเคจों เคธे เคธเคŸी เคธเคก़เค• เค”เคฐ เคจीเคšे เคตेเค— เคธे เคฌเคนเคคी เคšเคจ्เคฆ्เคฐूเคญाเค—ा เคจเคฆी เคนै !  เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคญाเค— เคจเคฆी เค†เค—े เคœाเค•เคฐ เคœเคฎ्เคฎू् เค•เคถ्เคฎीเคฐ เคธे เคนोเคคी เคนुเคˆ เคšिเคจाเคฌ เคจเคฆी เค•े เคจाเคฎ เคธे เคชाเค•िเคธ्เคคााเคจ เคชเคนुंเคšเคคी เคนै । เคšเคจ्เคฆ्เคฐ เคญाเค—ा เคจเคฆी  เค•े เค•िเคจाเคฐे เค•िเคจाเคฐे เค—ाเคก़ी เคฎें เคฆिเคฒ เค•เคก़ा เค•เคฐเค•े เคฌैเค े เคฐเคนเคจे เค•े เคชเคถ्เคšाเคค เคœเคฌ เคคीเคจों เคฒोเค•ों เค•े เคธ्เคตाเคฎी เคญเค—เคตाเคจ เคถिเคต เค•ी เคญूเคฎि เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคฎें เคช्เคฐเคตेเคถ เค•เคฐเคคे เคนैं, เคคो เคฐाเคธ्เคคे  เค•ी เคธाเคฐी เคฅเค•ाเคตเคŸ, เคงूเคฒ- เคฎिเคŸ्เคŸी เคธे เค…เคŸी เคธเคก़เค• เค•े เค—เคก्เคขों เค•े เคงเค•्เค•े เคญूเคฒ เคœाเคคे เคนैं । เคฏเคน เคชเคฐ्เคตเคคीเคฏ เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฒाเคนुเคฒ เค•ा เคเคธा เคญाเค— เคนै เคœเคนां เคนिंเคฆूु   เคฌเคนुเคธंเค–्เคฏा  เคฎें เคนैं เค”เคฐ เคชूเคฐा เค•्เคทेเคค्เคฐ เคถिเคตเคฎเคฏ เคนै । เคฒेเค•िเคจ เคญเค—เคตाเคจ เคถिเคต เค•े เคธाเคฅ เคญเค—เคตाเคจ เคฌुเคฆ्เคง เค•ा เคญी เค‰เคคเคจा เคนी เคช्เคฐเคญाเคต เคนै เค”เคฐ เค‰เคคเคจी เคนी เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เคคเคฅा เคญเค•्เคคि เคญाเคตเคจा เคนै । เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เค—ांเคต เคœिเคฒा เคฎुเค–्เคฏाเคฒเคฏ เค•ेเคฒंเค— เคธे เคฒเค—เคญเค— 50 เค•िเคฒोเคฎीเคŸเคฐ เค•ी เคฆूเคฐी เคชเคฐ เคธ्เคฅिเคค เคนै । เคค्เคฐिเคฒोเค•ीเคจाเคฅ เค•ा เคฎंเคฆिเคฐ เคถिเค–เคฐ เคถैเคฒी เคฎें เคจिเคฐ्เคฎिเคค เคนै । เคฎंเคฆिเคฐ เค•ी เคฌเคจाเคตเคŸ เค•เคฒा เค”เคฐ เคตाเคธ्เคคु  เคถिเคฒ्เคช เค•ा เคฌेเคœोเคก़ เคจเคฎूเคจा เคนै । เค‡เคคिเคนाเคธเค•ाเคฐों เค•ा เคฎाเคจเคจा เคนै เค•ि เค‡เคธ เคฎंเคฆिเคฐ เค•ो
เคšंเคฌा เค•े เคฐाเคœा เคฒเคฒिเคคाเคฆिเคค्เคฏ् เคจे เคจเคตीं- เคฆเคธเคตीं เคถเคคाเคฌ्เคฆी เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐाเคฏा เคฅा । เค•ुเค› เค‡เคคिเคนाเคธเค•ाเคฐ เคฏเคน เคญी เคฎाเคจเคคे เคนैं เค•ि เค‡เคธ เคช्เคฐाเคšीเคจ เคนिंเคฆू เคฎंเคฆिเคฐ  เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคšंเคฌा เค•े เคฐाเคœा เค…เคฒเคฌเคฐ เคธेเคจ เค•ी เคชเคค्เคจी เคฐाเคจी เคธुเคฒ्เคคाเคจ เคฆेเคตी เคจे เคจเคตीं- เคฆเคธเคตीं เคถเคคाเคฌ्เคฆीं เค•े เคฆौเคฐाเคจ เค•िเคฏा เคฅा । เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคธंเคฌंเคงी เคคเคฅ्เคฏों เคฎें เคฎเคคเคญिเคจ्เคจเคคा เคนो เคธเค•เคคी เคนै । เคฒेเค•िเคจ เคฏเคน เคจिเคฐ्เคตिเคตाเคฆ เคนै เค•ि เค‡เคธे เคšंเคฌा เค•े เคฐाเคœเคตंเคถों เคฆ्เคตाเคฐा เคจिเคฐ्เคฎिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคฅा । เคถ्เคฐी เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคœी เค•ा เคฎंเคฆिเคฐ เคช्เคฐाเคšीเคจ เคนिंเคฆू  เคฎंเคฆिเคฐों เคฎें เคธे เคเค• เคนै । เคเคธा เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै เค•ि เคฐाเคœा เค•ा เคฌोเคงिเคธเคค्เคตा เค†เคฐ्เคฏ เค…เคตเคฒोเค•ीเคคेเคถ्เคตเคฐ เค•े เคช्เคฐเคคि เค…เค—ाเคง เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เค”เคฐ เคญเค•्เคคि เคญाเคตเคจा  เคนोเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคคीเคจों เคฒोเค•ों เค•े เคธ्เคตाเคฎी เคญเค—เคตाเคจ เคถिเคต เค•े เคธाเคฅ เคญเค—เคตाเคจ เคฌुเคฆ्เคง เค•ी เคช्เคฐเคคिเคฎा เคธ्เคฅाเคชिเคค เค•ी เคฅी ।  

เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคฆो เคธंเคธ्เค•ृเคคिเคฏों, เคธंเคธ्เค•ाเคฐों, เคฆो เคงเคฐ्เคฎों, เค…เคจुเคฏाเคฏिเค“ं, เคฎाเคจ्เคฏเคคाเค“ं เค”เคฐ เคฎเคฐ्เคฏाเคฆाเค“ं เค•ा เคธंเค—เคฎ เคธ्เคฅเคฒ เคนै । เค—เคฐ्เคฎीं เค•े เคฎौเคธเคฎ เคฎें เคนिंเคฆु เค”เคฐ เคฌौเคง เคฆोเคจों เคนी เคงเคฐ्เคฎों เค•े เคฒोเค— เคนเคœाเคฐों เค•ी เคธंเค–्เคฏा เคฎें เคฆเคฐ्เคถเคจाเคฐ्เคฅ, เคฎเคจ्เคจเคค เคฎांเค—เคจे เค…เคฅเคตा เคฎเคจ्เคจเคค เคชूเคฐी เคนोเคจे เคชเคฐ เค†เคญाเคฐ เคต्เคฏเคนเค•्เคค เค•เคฐเคจे, เคช्เคฐिเคฏเคœเคจों เค•े เคฌिเค›ुเคก़ เคœाเคจे เค•े เค‰เคชเคฐाเคจ्เคค  เคคीเคฐ्เคฅ เคธ्เคฅเคฒ เค•ा เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•เคฐเคจे เค•े เคธाเคฅ เคธाเคฅ เค…เคชเคจे เค‰เคฆ्เค—ाเคฐों, เคถ्เคฐเคฆ्เคงांเคœเคฒि เคธुเคฎเคจ เค…เคฐ्เคชिเคค, เคธเคฎเคฐ्เคชिเคค เค•เคฐเคจे เค†เคคे เคนैं । เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เค•ा เคฎंเคฆिเคฐ เคเค• เคŸीเคฒेเคจुเคฎा เคšเคŸ्เคŸाเคจ  เคชเคฐ เคฌเคจा เคนुเค†  เคนै । เคšเคŸ्เคŸाเคจ เคธे เคจीเคšे เคนเคœाเคฐों เคซुเคŸ เค—เคนเคฐी เค–ाเคˆ เคนै । เคฆूเคฐ เคธे เคนी เคฎंเคฆिเคฐ เค•े เคถिเค–เคฐ เคธे เคฒเคนเคฐाเคคा เค•ेเคธเคฐिเคฏा เคง्เคตเคœ เค”เคฐ เคธाเคฎเคจे เคกोเคฐिเคฏों เคธे เคฌंเคงे, เคŸंเค—े เคฌौเคง เคงเคฐ्เคฎ เค•े เคชเคตिเคค्เคฐ เค”เคฐ เค†เคฆเคฐ, เคฎाเคจ เค•ा เคช्เคฐเคคीเค• เค–เคค्เคคเค•, เค›เคชी เคนुเคˆ เคฐंเค—ीเคจ เคชเคคाเค•ाเคं, เคธเคซेเคฆ เคฐेเคถเคฎी เคฆुเคชเคŸ्เคŸा เค…เคฅเคตा เคตเคธ्เคค्เคฐ เคธเคญी เคฆिเคถाเค“ं เคฎें  เคซैเคฒे เคนเคตा เคฎें เคूเคฒเคคे, เคซเคฐเคซเคฐाเคคे เคจเคœเคฐ เค†เคคे เคนैं ।

เค•िंเคตเคฆंเคคी เคนै เค•ि เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เค—ांเคต เคฎें  เคเค• เคชुเคนाเคฒ (เคšเคฐเคตाเคนा/เค—เคก़เคฐिเคฏा ) เคฐเคนเคคा เคฅा । เคตเคน เค—ांเคต เคตाเคฒों เค•ी เคญेเคกें เคšเคฐाเคคा เคฅा । เคตเคน เคธुเคฌเคน เค…เคชเคจी เคญेเคก़ों เค•ो เคšเคฐाเคจे เค•े เคฒिเค เคชเคฐ्เคตเคค เคถिเค–เคฐों เคคเค• เคฒे เคœाเคคा เคฅा । เคญेเคก़ों เค•े เคธाเคฅ เคธाเคฅ เคชเคฐ्เคตเคค เคถिเค–เคฐों เคชเคฐ เคšเคข़เคคे, เคšเคฒเคคे เคฅเค• เคœाเคคा, เคคो เค•ुเค› เคธเคฎเคฏ เค•े เคฒिเค เคตिเคถ्เคฐाเคฎ เค•เคฐเคจे เค•े เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธे เคธो เคœाเคคा เคฅा । เค‡เคธ เคฆौเคฐाเคจ เคธ्เคตेเคฐ्เค—เคฒोเค• เค•ी เคชเคฐिเคฏां เค†เค•เคฐ เคญेเคก़ों เค•े เคฆूเคง เคจिเค•ाเคฒ เคฒेเคคी เคฅी । เคšเคฐเคตाเคนे เค•ो เค•ुเค› เคชเคคा เคจเคนीं เคšเคฒเคคा เคฅा । เคถाเคฎ เค•ो เค—ांเคต เค•े เคฒोเค— เคœเคฌ เคชाเคคे เค•ि เค‰เคจเค•ी เคญेเคก़ों เค•े เคฆूเคง เค•िเคธी เคจे เคจिเค•ाเคฒ เคฒिเคฏा เคนै, เคคो เคตे เคšเคฐเคตाเคนे เคชเคฐ เคถเค• เค•เคฐเคคे เค”เคฐ เค‰เคธे เคฌुเคฐा -เคญเคฒा เค•เคนเคคे । เค—เคก़เคฐिเคฏा เคฌिเคจा เค•เคธूเคฐ เคฎเคจ เคฎเคธोเคธเค•เคฐ เคฐเคน เคœाเคคा ।
เคเค• เคฆिเคจ เค‰เคธเคจे เค ाเคจ เคฒिเคฏा เค•ि เคฆेเค–ें เคญेเคก़ों เค•ो เค•ौเคจ เคฆुเคน เคฒेเคคा เคนै । เค‡เคธ เคฐเคนเคธ्เคฏ  เค•ो เคœाเคจเคจे เค•े เคฒिเค เค‰เคธเคจे เคจींเคฆ เคฎें เคนोเคจे  เค•ा เคฌเคนाเคจा เค•िเคฏा । เค‰เคธเคจे เคฆेเค–ा, เค…เคจिंเคฆ्เคฏเคฏ เคธौंเคฆเคฐ्เคฏ เคตाเคฒी เคธाเคค เคชเคฐिเคฏां เคญेเคก़ों เค•े เคฌीเคš เค†เค•เคฐ เคญेเคก़ों เค•ो เคฆुเคนเคจे เคฒเค—ी เคนैं । เคšเคฐเคตाเคนे เคจे เค†เคœ เค…เคชเคจी เค†ंเค–ों เคธे เค‰เคจ्เคนें เคฆेเค– เคฒिเคฏा เคฅा । เค‰เคธเคจे เคเค• เคชเคฐी เค•ो เคชเค•เคก़ เคฒिเคฏा เค”เคฐ เค…เคชเคจी เคชीเค  เคชเคฐ เค‰เค ाเค•เคฐ เค—ांเคต เค•ी เค“เคฐ เค‡เคธ เค†เคถเคฏ เคธे เคšเคฒ เคชเคก़ा เค•ि เค—ांเคต เค•ो เคฆिเค–ा เคธเค•े เค•ि เคญेเคก़ों เค•ा เคฆुเคง เคšुเคฐाเคจे เคตाเคฒी เค•ो เค‰เคธเคจे เค†เคœ เคชเค•เคก़ เคฒिเคฏा เคนै । เค…เคชเคจे เคธाเคฅी เคชเคฐी เค•ो เคšเคฐเคตाเคนे เค•ी เคชเค•เคก़ เคธे เค›ुเคก़เคตाเคจे เค•े เคฒिเค เค…เคจ्เคฏ เค›เคน เคชเคฐिเคฏां เคญी เค—เคก़เคฐिเคฏा เค•े เคชीเค›े เคšเคฒ เคชเคก़ी । เคœिเคธ เคชเคฐी เค•ो เค—เคก़เคฐिเคฏा เคจे เคชเค•เคก़ เค•เคฐ เค…เคชเคจी เคชीเค  เคชเคฐ เค‰เค ा เคฐเค–ा เคฅा, เค‰เคธเคจे เค…เคชเคจा เคชเคฐिเคšเคฏ เคฆेเคคे เคนुเค เค—เคก़เคฐिเคฏा เค•ो เคฌเคคाเคฏा เค•ि เคตเคน เคชเคฐी เคนै เค”เคฐ เคถเคฐ्เคค เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคชเค•เคก़ी เค—เคˆ เคชเคฐी เค•ो เค…เคชเคจी เคชीเค  เคชเคฐ เค‰เค ाเค เคชुเคนाเคฒ เค†เค—े เค†เค—े เคšเคฒเคคा เคฐเคนा เค”เคฐ เค›เคน เค…เคจ्เคฏ  เคชเคฐिเคฏां เคชीเค›े । เคšเคฒเคคे เคšเคฒเคคे เคšเคฐเคตाเคนे เค•ो เคœिเคœ्เคžाเคธा เคนोเคจे เคฒเค—ी เค”เคฐ เค‰เคธे เคฒเค—ा เค•ि เคตเคน เคฎूเคฐ्เค– เคคो เคจเคนीं เคฌเคจ เค—เคฏा เคนै । เค‡เคธ เคตिเคšाเคฐ เค•े เค†เคคे เคนी เคตเคน เคถเคฐ्เคค เค•ो เคญूเคฒ เค—เคฏा । เค‰เคธเคจे เคชीเค›े เคฎुเคก़เค•เคฐ เคฆेเค–ा । เคเค• เคชเคฐी เค‰เคธเค•ी เคชीเค  เคฎें เค”เคฐ เค›เคน เคชเคฐिเคฏां เคชเคฐिเคฏां เคชीเค›े เค† เคฐเคนी เคฅीं । เคฒेเค•िเคจ เคชीเค›े เคฎुเคก़เค•เค•เคฐ เคฆेเค–्เคคेเค‰ เคนी เค—เคก़เคฐिเคฏा เคถैเคฒ เคนो เค—เคฏा ।

เคธाเคค เคชเคฐिเคฏां เคธाเคค เคงाเคฐाเค“ं เค•े เคฐूเคช เคฎें เค†เคœ เคญी เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคฎंเคฆिเคฐ เค•े เคธाเคฎเคจे เคธे เคจिเค•เคฒเคคी เคนैं, เค”เคฐ เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคญाเค—ा เคจเคฆी เคฎें เคธเคฎा เคœाเคคी เคนै । เคฎाเคจ्เคฏเคคा เคนै เค•ि เค‡เคจ เคธाเคค เคงाเคฐाเค“ं เค•ा เคชाเคจी เคฆूเคง เค•ी เคคเคฐเคน เคงเคตเคฒ เคนोเคคा เคนै,  เคšाเคนे เค•िเคคเคจी เคนी เคตเคฐ्เคทा เคนो, เคฌเคฐ्เคซ เคชเคก़े เค…เคฅเคตा เคฌाเคข़ เค†เค । เค‡เคจ เคธाเคค เคงाเคฐाเค“ं เค•ा เคชाเคจी เค•เคญी เคญी เค—ंเคฆเคฒा เคฏा เคฎเคŸเคฎैเคฒा เคจเคนीं เคนोเคคा เคนै । เคนเคฎेเคถा เคฆूเคง เค•ी เคคเคฐเคน เคงเคตเคฒ เคนी เคฐเคนเคคा เคนै ।

เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคฎंเคฆिเคฐ เคฎें เคญเค—เคตाเคจ เคถिเคต เค•ी เค…เคช्เคฐเคคिเคฎ เคธौंเคฆเคฐ्เคฏ เคตाเคฒी เค›เคน เคญुเคœाเค“ं เคตाเคฒी เคธเคซेเคฆ เคธंเค—เคฎเคฐเคฎเคฐ เค•ी เคฎूเคฐ्เคคि เคฎंเคฆिเคฐ เค•े เค—เคฐ्เคญเค—ृเคน เคฎें เคธ्เคฅाเคชिเคค เคนै । เคธ्เคฒेเคŸी เคฐंเค— เค•ी เคฎूเคฒ เคช्เคฐเคธ्เคคเคฐ เคช्เคฐเคคिเคฎा เคฆเคถเค•ों เคชเคนเคฒे เคฎंเคฆिเคฐ เคธे เคšोเคฐी เคนो เคšुเค•ी เคนै । เคค्เคฐिเคฒोเค•ीเคจाเคฅ เคญเค—เคตाเคจ เคถिเคต เค•े เคถीเคถ เคชเคฐ เคคเคชเคธ्เคฏा เคฎें เคฒीเคจ เคญเค—เคตाเคจ เคฌुเคฆ्เคง เค•ी เคฒเค˜ु เค†เค•ाเคฐ เคฎें เคช्เคฐเคคिเคฎा เคตिเคฐाเคœเคฎाเคจ เคนै । เคฌुเคฆ्เคง เค•ी เคช्เคฐเคคिเคฎा เค†เค•ाเคฐ เคฎें เคญเค—เคตाเคจ เคถिเคต เค•ी เคฎूเคฐ्เคคि เคธे เคฌเคนुเคค เค›ोเคŸी เคฒเค—เคคी เคนै । เค—เคฐ्เคญเค—ृเคน เคฎें เคธ्เคฅाเคชिเคค เคฎूเคฐ्เคคिเคฏां เค…เคฎूเคฒ्เคฏ เคฎเคฃि เคฎाเคฃिเค•्เคฏों เคฐเคค्เคจों เค”เคฐ เคธ्เคตเคฐ्เคฃ เค†เคญुเคทเคฃों เคธे เคธเคœी เคนैं । เคชीเคค เคถुเคญ्เคฐ เคเคตं เค•ेเคธเคฐिเคฏा เคฐंเค— เค•े เคตเคธ्เคค्เคฐों เคธे เคขเค•ी เคฎूเคฐ्เคคिเคฏों เคธे เค…เคตเคฐ्เคฃเคจीเคฏ เคคेเคœ เคธी เคจिเค•เคฒเคคी เคนुเคˆ เคช्เคฐเคคीเคค เคนोเคคा เคนै เคœिเคธเคธे เคถ्เคฐเคฆ्เคงाเคฒु เค…เคญिเคญूเคค เคนोเค•เคฐ เค…เคชเคจी เคธुเคง เคฌुเคง เคญुเคฒाเค•เคฐ เค•ुเค› เค•्เคทเคฃों เค•े เคฒिเค เค‰เคจเค•े เคธाเคฅ เคเค•ाเค•ाเคฐ เคนो เคœाเคคा เคนै ।   เคฒेเค•िเคจ เคฎंเคฆिเคฐ เค•ा เคชुเคœाเคฐी เคฌौเคง เคฒाเคฎा เคนै । เคฏे เคฒाเคฎा เคธเคฎเคฏ เคธเคฎเคฏ เคชเคฐ เค•ुเค› เคตเคฐ्เคทों เค•े เค…ंเคคเคฐाเคฒ เคฎें เคฌเคฆเคฒเคคे เคฐเคนเคคे เคนैं । เคฎंเคฆिเคฐ เค•ा เคช्เคฐเคตेเคถ เคฆ्เคตाเคฐ เค…เคฆ्เคญुเคค เค”เคฐ เค…เคจोเค–ा เคนै । เคฎुเค–्เคฏ เคฆ्เคตाเคฐ เค•े เคฆोเคจों เค“เคฐ เคชเคค्เคฅเคฐ เค•े เคŠंเคšे เคธ्เคคंเคญ เคฌเคจे เคนुเค  เคนैं เคœो เค›เคค (เคธीเคฒिंเค—) เคคเค• เค–เคก़े เคนैं । เค‡เคจ เคธ्เคคंเคญों เค•ो เคงเคฐ्เคฎ เค”เคฐ เคชाเคช เค•ा เคธ्เคคं‍เคญ เค•เคนा เคœाเคคा เคนै । เคช्เคฐเคตेเคถ เคฆ्เคตाเคฐ เค”เคฐ เค‡เคจ เคธ्เคคं เคญों เค•े เคฎเคง्เคฏเค— เคฌเคนुเคค เคธंเค•เคฐी เคœเค—เคน เคนै । เค‡เคจ เคธ्เคคं เคญों เค•े เคฌीเคš เค…เคค्เคฏंเค•เคค เคธंเค•เคฐे เคธ्เคฅा เคจ เคธे เคนोเค•เคฐ เคœो เคต्เคฏเค•्เคคि เค—เคฐ्เคญเค—ृเคน เคฎें เคช्เคฐเคตेเคถ เค•เคฐเคคा เคนै เค…เคฅเคตा เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•เคฒเคคा เคนै, เคเคธी เคฎाเคจ्เคฏ्เคคा เคนै เค•ि เคตเคน เคธเคš्เคšा‍, เคˆเคฎाเคจเคฆाเคฐ เค”เคฐ เคงเคฐ्เคฎाเคค्เคฎां เคนै । เคฒेเค•िเคจ เคœो เค‡เคจ เคธंเค•เคฐे เคฆ्เคตाเคฐों เคฎें เคซंเคธ เคœाเคคा เคนै, เคคो เคตเคน เคชाเค–เคฃ्เคกी เค”เคฐ เคชाเคชी เคนै ।

เคฎंเคฆिเคฐ เคฎें เค…เค–เคฃ्เคก เคœ्เคฏोเคค เคœเคฒเคคी เคฐเคนเคคी เคนै เคšाเคนे เค•ैเคธा เคญी เคธเคฎเคฏ เค…เคฅเคตा เค‹เคคु เคนो । เค—เคฐ्เคญเค—ृเคน เคฎें เคช्เคฐเคตेเคถ เคธे เคชเคนเคฒे เคฎंเคฆिเคฐ เค•े เคช्เคฐांเค—เคฃ เคฎें เคธ्เคซเคŸिเค• เคชเคค्เคฅเคฐ (เค—्เคฐेเคจाเค‡เคŸ) เค•ा เคฌเคจा เคถिเคตเคฒिंเค— เคนै ।  เคจंเคฆी เค”เคฐ เคถिเคต เค•े เค—เคฃ เคนैं । เคช्เคฐांเค—เคฃ เค”เคฐ เค—เคฐ्เคญเค—ृเคน เค•े เคฎเคง्เคฏเคฎ เคญाเค— เคฎें เคฎเคจे เคฏाเคจी เคงเคฐ्เคฎเคšเค•्เคฐ เคธเคœे เคนैं । เค‡เคจ เคงเคฐ्เคฎเคšเค•्เคฐों เคฎें เคญोเคŸी เคญाเคทा เคฎें เคฎंเคค्เคฐ เค‰เคฐ्เคค्เค•ीเคฃ เค•िเคฏे เค—เค เคนैं । เค…ंเคฆเคฐ เค—เคฐ्เคญเค—ृเคน เคฎें เคธ्เคฅाเคชिเคค เคช्เคฐเคคिเคฎाเค“ं เค•ा เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•เคฐเคจे เค•े เคชเคถ्เคšाเคค เคฌाเคนเคฐ เคธเคœाเคตเคŸ เค•े เคธाเคฅ เคฌเคจाเค เค—เค เค‡เคจ เคฎเคจे เค•ो เคฆाเคं  เคนाเคฅ เคธे เค˜ुเคฎाเคจा เคชुเคฃ्เคฏ เค•ा เค•ाเคฐ्เคฏ เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै । เค‡เคจ्เคนें  เคซिเคฐाเคคे เคนुเค เคฎเคจ्เคจเคค เคฎांเค—ी เคœाเคคी เคนै เค…เคฅเคตा เคตांเค›िเคค เค‡เคš्เค›ा เค•ी เคช्เคฐाเคช्เคคि เค•े เคฒिเค เคช्เคฐाเคฐ्เคฅเคจा เค•ी เคœाเคคी เคนै । เคฌाเคนเคฐ เค†ंเค—เคจ เคฎें เคนเคตเคจเค•ुंเคก เคฎें เค—เคก़ाเค เคตिเคถाเคฒ เคค्เคฐिเคถूเคฒ เคชเคฐ เค†เคฎ เคนिंเคฆु เคฎंเคฆिเคฐों เค•ी เคญांเคคि เคฎเคจ्เคจเคคों เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฌंเคงे เคงाเค—े, เคฐेเคถเคฎी เค•เคชเคกों เค•े เคŸुเค•เคก़े เค”เคฐ เค–เคคเค• เคฒเคŸเค•े, เคฌंเคงे เคธเคนเคœ เคนी เคจเคœเคฐ เค†เคคे เคนैं ।

เค‡เคธ เคฎंเคฆिเคฐ เค•ी เคตिเคถेเคทเคคा เคนै เค•ि เคฏเคนां เคจ เค…เคงिเค• เค†เคกंเคฌเคฐ เคนै, เค”เคฐ เคจा เคนी เค…เคงिเค• เคฌंเคฆिเคถें เค…เคฅเคตा   เคนिเคฆाเคฏเคคें เคนैं । เค†เคฎ เคงाเคฐ्เคฎिเค• เคธ्เคฅाเคจों เค•े เคตिเคชเคฐीเคค เคฏเคนां เคจ เคฒाเคฒเคšी เคชंเคกिเคค เคนैं,  เคจा เคฒोเคญी เคชंเคกे เคชुเคœाเคฐी ।   เคจ เคญिเค–ाเคฐी เคนैं, เคจ เคฎांเค—เคจे,  เค เค—เคจे เคตाเคฒे เคฒोเค— เคนैं । เคธเคฐเคฒ เคธ्เคตเคญाเคต เค•े เคธीเคงे-เคธाเคฆे, เคญोเคฒे เค”เคฐ เคงเคฐ्เคฎเคญीเคฐू เคฒोเค— । เค›เคฒ, เค•เคชเคŸ เคธे เคฆूเคฐ ।

เค—เคฐ्เคฎिเคฏों เค•े เค‹เคคु เคฎें เคฆेเคถ เค•े เคธुเคฆूเคฐ เค•्เคทेเคค्เคฐों เคธे เคธाเคงु เคธंเคค เคค्เคฐिเคฒोเค•ीเคจाเคฅ เค•े เคฆเคฐ्เคถเคจ เคนेเคคु เคชเคนुंเคšเคคे เคนैं । เค‡เคจ เคชंเค•्เคคिเคฏों เค•े เคฒेเค–เค• เค•ो เคœुเคฒाเคˆ เคฎाเคน เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคเค• เคธाเคงु เคฎिเคฒे เคฅे เคœिเคจ्เคนों เคจे เคฌเคคाเคฏा เคฅा เค•ि เคตเคน เค‡เคธ เคตเคฐ्เคท เคฏाเคจी 2016 เคฎें เค‰เคœैเคจ เคฎें เคธเคฎ्เคชเคจ्เคจ เคนुเค เค•ुंเคญ เคฎें เคถाเคฎिเคฒ เคนोเค•เคฐ เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคฎें เคญोเคฒे เคถंเค•เคฐ เค•े เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•े เคฒिเค เค†เค เคนैं । เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคฏเคน เคชเคนाเคก़ी เคช्เคฐเคฆेเคถ เคตिเคถेเคทเค•เคฐ เคฒाเคนुเคฒ เคธ्เคชीเคคि เค•े เคฒोเค—ों เค•ी เค…เคชเคจे เค…เคฐाเคง्เคฏเคฒ เค•े เคช्เคฐเคคि เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เค”เคฐ เคญเค•्เคคि, เคตिเคถ्เคตाเคธ เค”เคฐ เค†เคธ्เคฅा เค•ा เคธंเค—เคฎ เคธ्เคฅเคฒ เคนै । เค‡เคธเคธे เคญी เคฌเคข़เค•เคฐ เค†เคธ्เคฅा เค•ा เคธ्เคตเคฐ्เค—िเค• เคเคตं เคชाเคตเคจ เคธ्เคฅाเคจ เคนै, เคœเคนां เค‰เคจเค•े เคตिเคถ्เคตाเคธ เค”เคฐ เค†เคธ्เคฅा เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เค‰เคจเค•े เคˆเคท्เคŸ‍ เคฆेเคตों เค•ा เคตाเคธ เคนै । เคฒोเค—ों เค•ा เค‡เคจ เคชเคฐ เค‡เคคเคจी เค…เคŸूเคŸ เค†เคธ्เคฅा เคนै เค•ि เค•ोเคˆ เคญी เคงाเคฐ्เคฎिเค• เค•ाเคฐ्เคฏ,  เคถुเคญ เค…เคจुเคท्เค ाเคจ เค…เคฅเคตा เคฆुเค– เค”เคฐ เคถोเค• เค•े เคธเคฎเคฏ เคญी เค‰เคธ เค†เคฏोเคœเคจ, เคช्เคฐเคฏोเคœเคจ เค•ा เคฎुंเคน  เคธเคฆैเคต เคค्เคฐिเคฒोเค•เคจाเคฅ เคฆिเคถा เค•ी เค“เคฐ เค•เคฐเค•े เคนी เคธเคฎ्เคชाเคจ्เคจ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै ।

เคฏเคนां เคญी เคฌाเคฐเคน เคตเคฐ्เคทों เค•े เคฌाเคฆ เค•ुंเคญ เค•ा เคฎेเคฒा เคฒเค—เคคा เคนै । เคชिเค›เคฒा เค•ुंเคญ 2015 เคฎें เคธเคฎ्เคชเคจ्เคจ เคนुเค† เคนै । เคช्เคฐเคคि เคตเคฐ्เคท เค…เค—เคธ्เคค เคฎाเคน เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคชोเคฐी เค•ा เคฎेเคฒा เคฒเค—เคคा เคนै । เคชोเคฐी เคฎें เคฒोเค— เคฆूเคฐ เคฆूเคฐ เคธे เค”เคฐ เคชूเคฐे เคœिเคฒे เค•े เคธाเคฅ เคธाเคฅ เค•िเคจ्เคจौเคฐ, เคฒेเคน- เคฒเคฆ्เคฆाเค– เคธे เคญी เคถ्เคฐเคฆ्เคงाเคฒु เคญเค•्เคคि เค”เคฐ เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เคญाเคต เคธे เค“เคค-เคช्เคฐोเคค เคนोเค•เคฐ เค†เคคे เคนैं । เคชाเคฐंเคชเคฐिเค•
เคตेเคถเคญूเคทा เคฎें เคตिเคถेเคทเค•เคฐ เคฎเคนिเคฒाเค“ं เค•ो เคšोเคกू (เค•เคคเคฐ/เค•เคฆเคฐ) เคฎें เคธเคœे -เคธंเคตเคฐे เค•ो เคฆेเค–เคคे เคนी เคฌเคจเคคा เคนै । เคฏเคน เคฎेเคฒा เค†เคชเคธी เคฎेเคฒเคœोเคฒ, เคฒोเค• เคธंเคธ्เค•ृूเคคि เค•ो เคฌเคšाเค เคฐเค–เคจे เคคเคฅा เคงाเคฐ्เคฎिเค• เคชเคฐंเคชเคฐा เค•े เคธंเคฐเค•्เคทเคฃ เค•ा เคญी เคชเคฐ्เคต เคนै ।

เคชिเค›เคฒे เค•ुเค› เคตเคฐ्เคทों เคธे เค…เคฌ เค‡เคธ เคฎंเคฆिเคฐ เค•ा เคฐเค–- เคฐเค–ाเคต, เคชूเคœा เค†เคฆि เค•ी เคœिเคฎ्เคฎेंเคฆाเคฐी เคฏाเคจी เคช्เคฐเคถाเคธเคจ เค•ा เคญाเคฐ เคนिเคฎाเคšเคฒ เคช्เคฐเคฆेเคถ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เค…เคชเคจे เคนाเคฅ เคฎें เคฒे เคฒिเคฏा เคนै ।  

• เคถेเคฐ เคธिंเคน, เคจाเค— เคฎंเคฆिเคฐ เค•ाเคฒोเคจी, เคถเคฎเคถी, เค•ुเคฒ्เคฒू, เคนिเคฎाเคšเคฒ เคช्เคฐเคฆेเคถ – 175126
E Mail: shersingh52@gmail.com
Mob: 8447037777

8/8/2016